ဘာသာပြန် စာပေ

ဘာသာြပန်သတင်း​

တင်ြပသူ
ဦး​သိန်း​ (ဇဝန)

ြမန်မာသတင်း​စာများ​တွင် နိုင်ငံြခား​သတင်း​များ​ကို ဘာသာြပန်ဆို ထည့်​သွင်း​ြခင်း​မှာ ြမန်မာဘာသာြဖင့်​ ရိုက်နှိပ်ထုတ်​ေဝ​ေသာ သတင်း​စာများ​ ​ေပါ်ဦး​စကတည်း​က ြဖစ်ခဲ့​သည်ဟု ဆိုရပါမည်။ ြမန်မာနိုင်ငံတွင် ​ေရှး​ဦး​စီာ ထုတ်​ေဝသည့်​ သတင်း​စာြဖစ်​ေသာ ဓမ္မသိ သတင်း​စာတွင် တရား​ဓမ္မနှင့်​ ဆိုင်​ေသာ အ​ေြကာင်း​အရာများ​ထက် စစ်နှင့်​ပတ်သက်​ေသာ သတင်း​က များ​သည်ကို ​ေတွ့​ရသည်။ ထိုသတင်း​စာထဲ၌ ဥ​ေရာပတိုက်တွင် ြဖစ်ပွား​​ေသာ စစ်သတင်း​များ​ကို ဘာသာြပန်၍ ထည့်​သွင်း​​ေဖာ်ြပ ​ေပး​​ေလ့​ရှိသည်။

ယ​ေန့​ြမန်မာနိုင်ငံတွင် သက်တမ်း​အရှည်ဆံုး​ြဖစ်​ေသာ ြမန်မာ့​အလင်း​ သတင်း​စာဆိုလျှင် ပထမကမ္ဘာစစ်ြကီး​ အတွင်း​က စတင်​ေပါ်​ေပါက်ခဲ့​​ေသာ သတင်း​စာြဖစ်သည်။ ထို့​အချိန်က ထင်ရှား​​ေသာ သတင်း​စာြကီး​များ​ အြဖစ်ြဖင့်​ ရပ်တည်ခဲ့​သည်မှာ သူရိယနှင့်​ ြမန်မာ့​အလင်း​ သတင်း​စာတို့​ ြဖစ်​ေလသည်။

ထိုသတင်း​စာ နှစ်​ေစာင်စလံုး​ စစ်သတင်း​ကို မှီ၍ ြကီး​ပွား​တိုး​တက်လာခဲ့​ြက​ေလသည်။ ထိုစဉ်က စစ်သတင်း​များ​မှာ ယခု​ေခတ်မှာကဲ့​သို့​ ဝိုင်ယာလက်ြဖင့်​ ​ေပး​ပို့​သည့်​ သတင်း​များ​ မဟုတ်​ေချ။ ​ေြကး​နန်း​ြဖင့်​ ပို့​ရသည့်​ သတင်း​များ​ြဖစ်သည်။ ထို့​​ေြကာင့်​ သတင်း​များ​ကို ​ေဖာ်ြပရာတွင် " လန်ဒန်ြမို့​၊ မတ် ၁၄ ရက် ​ေန့​စွဲ​ေြကး​နန်း​ " စသြဖင့်​ ​ေဖာ်ြပ​ေရး​သား​ခဲ့​ြက ​ေပသည်။ ယခု​ေခတ်တွင်ကား​ " လန်ဒန်၊ မတ် ၁၄ " ဟူ၍ တတ်နိုင်သမျှ ချံုး​ပစ်လိုက်သည်။

ထို့​ြပင် ထိုစဉ်အခါက ထည့်​သွင်း​​ေဖာ်ြပြကရ​ေသာ ​ေြကး​နန်း​သတင်း​များ​မှာ ယခု​ေခတ်မှာကဲ့​သို့​ ဝိုင်ယာလက်ြဖင့်​ လံုး​​ေစ့​ ပါဌ်​ေစ့​ ​ေပး​ပိုရရှိသည့်​ သတင်း​များ​ မဟုတ်​ေပ။ ​ေြကး​နန်း​စာ သ​ေဘာအတိုင်း​ အတိုချံုး​၍ ​ေရး​သား​​ေပး​ပို့​​ေသာ သတင်း​များ​ြဖစ်ရာ ဝိဘတ်၊ သမ္ဗန္ဓ စသည်တို့​ကို မိမိတို့​ဘာသာ ထည့်​သွင်း​ယူရသည်။ ထိုသို့​ ထည့်​သွင်း​ရာတွင် စကား​တလံုး​တည်း​သာ မဟုတ်ပဲ အြခား​ စကား​လံုး​ကိုလည်း​ ထည့်​သွင်း​၍ ဝါကျတည်​ေဆာက် နိုင်​ေလရာ အဓိပ္ပါယ် အမျိုး​မျိုး​ယူ၍ ရနိုင်စရာ ြဖစ်​ေနတတ်​ေပသည်။ ထို့​​ေြကာင့်​ သတင်း​ဘာသာြပန်သူသည် သတင်း​၏ ​ေနာက်ခံအ​ေြကာင်း​အရာများ​ကိုလည်း​ ကျွမ်း​ကျင်နား​လည် ထား​ရသည်။ အဂင်္လိပ်ဘာသာ ကိုလည်း​ ​ေကာင်း​စွာနိုင်နင်း​ တတ်​ေြမာက်ရ​ေပသည်။ အဂင်္လိပ်စာတတ်ရံုနှင့်​လည်း​ မြပီး​​ေသး​​ေချ။ ြမန်မာစာ အ​ေရး​အသား​လည်း​ တတ်​ေြမာက်ကျွမ်း​ကျင် ရ​ေပသည်။

အဂင်္လိပ်သတင်း​စာြကီး​ နှစ်​ေစာင်ြဖစ်​ေသာ ရန်ကုန်​ေဂဇက်နှင့်​ ရန်ကုန်တိုင်း​ သတင်း​စာများ​မှာပင် ဝိဘတ်၊ ြကိယာဝိ​ေသသန၊ သမ္ဗန္ဓ စသည်တို့​ကို ြဖည့်​စွက်ထည့်​သွင်း​ပံုချင်း​ မတူသည့်​အခါများ​ ရှိခဲ့​သည်ကို ​ေတွ့​ြကရ​ေပသည်။ ထိုစကား​လံုး​ များ​ကို ြဖည့်​စွက် ထည့်​သွင်း​ရာတွင် ဝါကျ အသွား​အလာကို ြကည့်​၍ ထည့်​သွင်း​ရံုနှင့်​ မြပီး​​ေချ။ သတင်း​၏ ​ေနာက်ခံအ​ေြကာင်း​အရာကို ​ေြကညက်စွာ နား​လည်ထား​မှသာ သင့်​​ေလျာ်​ေသာ စကား​ကို မှန်ကန်​ေအာင် ထည့်​နိုင်​ေလသည်။ ထို့​​ေြကာင့်​ အဂင်္လိပ်စာကို တတ်ရံုမျှြဖင့်​ အဂင်္လိပ် သတင်း​စာတွင် အယ်ဒီတာဝင်၍ လုပ်မြဖစ်နိုင်သလို အဂင်္လိပ်စာနှင့်​ ြမန်မာစာ တတ်သည်ဆိုရံုမျှြဖင့်​လည်း​ ြမန်မာသတင်း​စာတွင် ဘာသာြပန် အယ်ဒီတာ ဝင်လုပ်၍ မရနိုင်​ေပ။ ထိုသူတို့​သည် နိုင်ငံတကာ​ေရး​ရာကိုပါ နှံ့​စပ်ကျွမ်း​ကျင်သူများ​ ြဖစ်ြကရသည့်​အတွက် နိုင်ငံြခား​​ေရး​ရာ အယ်ဒီတာဟူ​ေသာ အမည်ကို ခံယူြကရ​ေလသည်။

ြမန်မာသတင်း​စာများ​တွင် ဘာသာြပန် သတင်း​များ​ကို စတင်ထည့်​ြကစဉ် အခါက ​ေြကး​နန်း​သတင်း​များ​ကို ကိုယ်ပိုင်ဝယ်ယူ၍ ဘာသာြပန်ဆို ထည့်​သွင်း​ခဲ့​ြကြခင်း​ မဟုတ်ပဲ၊ ၁၉၃၆ ခုနှစ်​ေလာက် အချိန်အထိ အဂင်္လိပ်ဘာသာြဖင့်​ ထုတ်​ေဝ​ေသာ ရန်ကုန်​ေဂဇက်၊ ရန်ကုန်တိုင်း​ သတင်း​စာမျာမှ၎င်း​၊ နိုင်ငံြခား​မှ အချိန်မှန်မှန် ​ေရာက်လာ​ေလ့​ရှိသာ စာနယ်ဇင်များ​မှ၎င်း​ တဆင့်​ကူး​ယူ ဘာသာြပန်ဆို ထည့်​ခဲ့​ြကြခင်း​ ြဖစ်​ေပသည်။

ထိုစဉ်က အဂင်္လိပ်သတင်း​စာဖတ်သူ အလွန်နည်း​​ေသး​ရာ စစ်သတင်း​များ​ကို အဂင်္လိပ် သတင်း​စာမှတဆင့်​ ြမန်မာသတင်း​စာများ​က ကူး​ယူြပန်ဆို ထည့်​သွင်း​​ေသာ်လည်း​ သတင်း​မှာ ​ေနာက်ကျြခင်း​၊ ရိုး​ြခင်း​၊ သိုး​ြခင်း​မရှိ​ေချ။ ထိုအခါက ​ေရဒီယိုများ​ ​ေခတ်မစား​ြက​ေသး​၍ ​ေြကး​နန်း​သတင်း​များ​သည် မည်မျှပင် ​ေနာက်ကျ​ေစကာမူ " ရိုး​ " သည် " သိုး​ " သည် မရှိခဲ့​​ေချ။

ကိုယ်​ေတွ့​တင်ြပရလျှင် အဘီဆီနီး​ယား​ စစ်ြဖစ်ပွား​စဉ်က စာ​ေရး​သူသည် ြမန်မာ့​​ေန့​စဉ် သတင်း​စာတွင် လက်​ေထာက် အယ်ဒီတာအြဖစ် တာဝန်ထမ်း​ရွက်လျက် ​ေြကး​နန်း​သတင်း​များ​ကို ဘာသာြပန်ဆို ခဲ့​ရ​ေပသည်။ ထိုအခါက ​ေြကး​နန်း​သတင်း​များ​ကို ရန်ကုန်​ေဂဇက်၊ ရန်ကုန်တိုင်း​ သတင်း​စာများ​မှ ကူး​ယူထည့်​သွင်း​ခဲ့​ရသည်။ စစ်သတင်း​ဓာတ်ပံုများ​ ရရန်အတွက်ကိုမူ အဂင်္ါ​ေန့​တိုင်း​ သ​ေဘင်္ာြဖင့်​ ​ေရာက်လာ​ေလ့​ရှိသည့်​ လန်ဒန်ရုပ်စံုသတင်း​၊ တက်ကလာ၊ ဘိုင်စတင်း​ဒါး​ စသည့်​ သတင်း​စဉ် ဂျာနယ်များ​ကို အား​ကိုး​ရသည်။ ထိုဂျာနယ်များ​ကို သူ့​ထက်ငါဦး​ ရှာ​ေဖွ၍ ဓာတ်ပံုများ​ကို ထည့်​သွင်း​ကာ သတင်း​စာချင်း​ ယှဉ်ြပိုင်ခဲ့​ြကရ​ေပသည်။

နိုင်ငံြခား​သတင်း​ ဓာတ်ပံုများ​ကို သည့်​ထက်ဦး​​ေအာင် ရနိုင်သည့်​နည်း​လမ်း​ မရှိခဲ့​​ေပ။ သို့​ြဖစ်၍ သ​ေဘင်္ာဆိုက်သည့်​ရက်တွင် ထိုသတင်း​စာများ​ကို မဝယ်မိလျှင် အြခား​သတင်း​စာက " သတင်း​ဦး​ " သွား​ြခင်း​ကို ခံလိုက်ရတတ်​ေလသည်။

ထိုသို့​ သတင်း​များ​ကို တဆင့်​ကူး​ယူ ​ေဖာ်ြပြပန်ဆိုရာ၌ သံုး​စွဲခဲ့​ြကသည့်​ အသံုး​အနှုန်း​များ​ကို မျက်မှာက်​ေခတ်တွင် ​ေရး​သား​ သံုး​စွဲ​ေနြကသည့်​ ​ေဝါဟာရများ​နှင့်​ ယှဉ်လိုက်လျှင် များ​စွာကွဲြပား​ ြခား​နား​​ေနသည်ကို ​ေတွ့​ြကရ​ေပလိမ့်​မည်။ ထိုစဉ်က International ဆို​ေသာစကား​ကို " ကမ္ဘာလံုး​ဆိုင်ရာ " ဟူ၍ ​ေရး​ခဲ့​ြကသည်။ ​ေနာက်ပိုင်း​တွင် " အြပည်ြပည်ဆိုင်ရာ " ဟူ၍ ြဖစ်လာသည်။ ယခု ​ေခတ်တွင် " နိုင်ငံတကဆိုင်ရာ " ဟူ​ေသာ ​ေဝါဟာရကို အသံုး​များ​ြကသည်။

တချိန်က Capitalism ကို ဓနရှင်ဝါဒဟု ​ေခါ်ခဲ့​ြကသည်။ ယခုမူ အရင်း​ရှင်ဝါဒ သို့​မဟုတ် အရင်း​ရှင် စီး​ပွား​​ေရး​စနစ်ဟု ြပင်ဆင်​ေရး​သား​ လာြကသည်။ Capitalist မှာ ဓနရှင်မှ အရင်း​ရှင် ြဖစ်လာ​ေလသည်။
Economics ကိုလည်း​ ဓန​ေဗဒဟု ြပန်ြကရာက ​ေနာက်ပိုင်း​တွင် ​ေဘာဂ​ေဗဒဟု ြပင်​ေရး​ြကသည်။ ယခုစီး​ပွား​​ေရး​ဟု ြမန်မာ ပီပီသသ ​ေရး​သား​သံုး​နှုန်း​လျက် ရှိြကသည်။

အဂင်္လိပ်ကို ြမန်မာြပန်ဆိုရာ၌ ပါဠိစကား​ကို သံုး​ချင်ြကသည်။ magazine ကို မဂ္ဂဇည ဟူ၍ပင် ​ေခါ်​ေဝါ်​ေရး​သား​ခဲ့​ြက ​ေသး​သည်။ အချို့​လည်း​ ထိုသို့​ပါဠိလို ြပန်ဆိုသည့်​အတိုင်း​ တွင်၍ ကျန်ရစ်​ေလသည်။ ဥပမာ အနုပဋိ​ေလာမ ရုပ်ဝါဒ။ ကုလသမဂ္ဂ။

ယခင်က Secretary ကို စက္ကရီ​ေတရီ ဟု ​ေခါ်ြကသည်။ ​ေနာင်ကာလတွင် စာချီဟု ြပုြပင်​ေရး​သား​ြကသည်။ ယခုအခါတွင် အတွင်း​​ေရး​မှူး​ ဟူ​ေသာ အသံုး​အနှုန်း​သည် တည်ြမဲ၍ ​ေန​ေလသည်။

Imperialism ကိုလည်း​ နိုင်ငံချဲ့​စနစ်ဟု ​ေရး​ခဲ့​ြကဘူး​သည်။ ယခုနယ်ချဲ့​စနစ်ဟူ၍ တညီတညွတ်တည်း​ ​ေရး​ြကသည်။

ယခင်က Philosophy ကို အဘိဓမ္မာဟု ​ေရး​ခဲ့​ြကဘူး​သည်။ ယခု ဒဿနိက​ေဗဒဟု ြပုြပင်​ေခါ်​ေဝါ်လျက် ရှိြကသည်။ အချို့​က ြမန်မာဆံဆံ ​ေလာကအြမင်ဟု ြပန်သည်။

​ေခတ်သည် ​ေြပာင်း​လဲ​ေနသလို ဘာသာြပန်​ေဝါဟာရများ​လည်း​ အြမဲ​ေြပာင်း​လဲ​ေန​ေပသည်။ ပထမ ကမ္ဘာစစ်ြကီး​မှ အဘီဆီနီး​ယား​စစ်အထိ Great Power ဆို​ေသာစကား​ကို " လက်နက်နိုင်ငံြကီး​များ​ " ဟူ၍ ြပန်ဆိုခဲ့​ြကသည်။ ယခုအခါတွင် " အင်အား​ြကီး​ နိုင်ငံများ​ " ဟူ၍ သံုး​စွဲ​ေနြကသည်။

Big Four ကို " ြကီး​ ၄ ြကီး​ နိုင်ငံ " ဟုြပန်ြကသည်။ ထိုစကား​ကိုပင် ဗမာ့​​ေခတ် ​ေခါင်း​ြကီး​မှ​ေန၍ " စတုမဟာရာဇ် " ဟု ​ေရး​ခဲ့​ဘူး​​ေလသည်။ Curfew ကို ​ေရှး​အခါက " ​ေနဝင်မီး​ြငိမ်း​အမိန့်​ " ဟု ြပန်ဆိုခဲ့​ြကသည်။ အဂင်္လိပ် အဘိဓာန်များ​ကလည်း​ ဤအတိုင်း​ အနက်အဓိပ္ပါယ် ဖွင့်​ဆိုခဲ့​ြကသည်။ ​ေနာက်တွင် Curfew ကို " ညမထွက်ရအမိန့်​ " ဟူ၍ ြပင်​ေခါ်လာြကသည်။ ယခုအခါတွင် Curfew အမိန့်​ကို ​ေန့​အချိန်ပါ အသံုး​ြပုြက​ေလရာ ထိုစကား​၏ အဓိပ္ပါယ်ကို " အိမ်ြပင်မထွက်ရအမိန့်​ " ဟုြပန်ဆို​ေနြကရ​ေလသည်။

ထို့​သို့​ မူရင်း​ အဂင်္လိပ်စကား​သည် အချိန်အခါလိုက်၍ အဓိပ္ပါယ် ​ေြပာင်း​လဲ​ေရွ့​လျား​လာသလို ဘာသာြပန်ဆိုရာ၌လည်း​ ​ေြပာင်း​ရ​ေလသည်။ ထိုသို့​မဟုတ်ပဲ ဦး​ထွန်း​ြငိမ်း​၏ အဂင်္လိပ်-ြမန်မာ အဘိဓာန်ကို ြကည့်​ြပီး​ ဘာသာြပန်ဆိုလျှင် ထိုသတင်း​စာသည် ​ေခတ်​ေနာက် အနှစ် ၅၀ ​ေလာက် ​ေနာက်ကျသွား​မည် ြဖစ်ြပီး​ ဖတ်ရသူတို့​အဖို့​လည်း​ သတင်း​အမှန်ကို တိတိကျကျ သိရလိမ့်​မည် မဟုတ်​ေပ။ ထို့​​ေြကာင့်​ သတင်း​ဘာသာြပန်သူတို့​သည် ​ေန့​စဉ်​ေြပာင်း​လဲ​ေန​ေသာ အဂင်္လိပ်​ေဝါဟာရ အချို့​တို့​၏ အနက်အဓိပ္ပါယ်သစ်နှင့်​ တချိန်ထက်တချိန် အဆန်း​ထွင်လျက် ရှိြကသည့်​ အဂင်္လိပ်စကား​လံုး​များ​ကို အြမဲမြပတ် ​ေလ့​လာြကရသည်။ အထူး​သြဖင့်​ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ြကီး​၏ ​ေနာက်ပိုင်း​တွင် အဂင်္လိပ်​ေဝါဟာရ အသစ်အဆန်း​​ေတွ တီထွင်လာြကသည်။

အချို့​​ေဝါဟာရများ​ဆိုလျှင် အဂင်္လိပ်အဘိဓာန်များ​မှာပင် မထည့်​သွင်း​ရ​ေသး​၊ မပါရှိြက​ေသး​​ေချ။
" ​ေြကး​နန်း​သတင်း​ " ဟူ၍ ​ေခါ်တွင်​ေန​ေသာ နိုင်ငံြခား​သတင်း​များ​ကို ဘာသာြပန်ဆိုြကရာတွင် အများ​ဆံုး​ြပုတတ် ြဖစ်တတ်​ေသာ အမှား​မှာ မူရင်း​သတင်း​မှ ပါရှိသည့်​ စာသား​များ​အတိုင်း​ တလံုး​တပါဒ မကျန်​ေအာင် ြပန်ဆိုြခင်း​နှင့်​ ထိုသို့​ြပန်ဆိုရန် ြကိုး​စား​ြခင်း​များ​ ြဖစ်​ေပသည်။

စင်စစ်အား​ြဖင့်​ နိုင်ငံြခား​ ​ေြကး​နန်း​သတင်း​များ​သည် ကျမ်း​ဂန်စာ​ေပများ​ မဟုတ်​ေချ။ သို့​ြဖစ်၍ ကျမ်း​ဂန်များ​လို စာ​ေပများ​လို ပုဒ်ပါဌ်မယွင်း​​ေအာင် တလံုး​ချင်း​ အတိအကျ ဘာသာြပန်ဆိုရန် မလို​ေချ။ ထိုသို့​ြပန်ဆိုြခင်း​သည် သတင်း​စာလုပ်ငန်း​ သ​ေဘာအရ မှား​ယွင်း​သည့်​ြပင် သတင်း​စာဖတ်ရှုသူများ​လည်း​ အဓိပ္ပါယ်မ​ေပါက် နား​မရှင်း​ပဲ ြဖစ်ရတတ်​ေပသည်။

ပထမဆံုး​ သတိြပုရမည်မှာ ဘာြဖစ်သည်ကို သတင်း​စာဖတ်သူများ​ သိရှိနား​လည်​ေစရန်ြဖစ်သည်။ ထိုသို့​သိရှိ​ေအာင် ​ေဖာ်ြပရာတွင် ြမန်မာစကား​ ပီသဘို့​လိုသည်။ ဤ​ေနရာတွင် ြမန်မာစ ဝါကျတည်​ေဆာက်ပံုနှင့်​ အဂင်္လိပ်ဝါကျ တည်​ေဆာက်ပံု မတူြခင်း​ကို၎င်း​၊ ြမန်မာစကား​ အသံုး​အနှုန်း​နှင့်​ အဂင်္လိပ်စကား​ အသံုး​အနှုန်း​ ကွဲြပား​ြခား​နား​ြခင်း​ကို၎င်း​ ​ေကာင်း​စွာသတိမူဘို့​ လိုသည်။

တခါက မဟတ္တမဂန္ဓီသည် အစာငတ်ခံ ဆန္ဒြပြပီး​​ေနာက် လိုလား​ချက်ရရှိ၍ အစာြပန်လည် စား​​ေသာက်သည်။ ထို့​သို့​ အစာြပန်၍ စား​ြခင်း​ကို ​ေြကး​နန်း​သတင်း​၌ Mahatama Gandhi begins to take light meal to-day ဟုပါရှိရာ ဘာသာြပန်သူက " မဟတ္တမဂန္ဓီသည် ယ​ေန့​စတင်၍ ​ေပါ့​​ေသာအစာကို သံုး​​ေဆာင်သည် " ဟူ၍ ြပန်ဆိုလိုက်သည်။ ဤစကား​အရ ​ေပါ့​​ေသာအစာ ဆိုသည်မှာ မုန့်​​ေလ​ေပွလား​၊ ပါပလာလား​ သို့​မဟုတ် ဆား​မပါ ငန်ြပာရည်မပါ​ေသာ အစာလား​ဟု စဉ်း​စား​​ေခါင်း​ရှုပ်စရာ ြဖစ်​ေနသည်။ " မဟတ္တမဂန္ဓီသည် ယ​ေန့​ အစာအနည်း​ငယ် စတင်၍ စား​ြပီ " ဆံုရံုမျှြဖင့်​ ြပီး​နိုင်ပါသည်။

ဘာသာြပန်ဆိုရာတွင် အချို့​စကား​လံုး​များ​မှာ မူရင်း​အတိုင်း​ တိကျဘို့​မလိုပါ။ သ​ေဘာ​ေပါက်ရံု​ေလာက်နှင့်​ ြပီး​သင့်​လျှင် ြပီး​ရပါသည်။ ဥပမာ Weather permitting ဆို​ေသာစကား​ကိုလိုက်၍ " ရာသီဥတုခွင့်​ြပုလျှင် " ဆိုမည့်​အစား​ " ရာသီဥတုသာယာပါလျှင် " သို့​မဟုတ် " မိုး​​ေလဝသကင်း​စင်လျှင် " ဟူ၍သံုး​က ြမန်မာ့​နား​ထဲသို့​ ​ေလျှာကနဲ ဝင်နိုင်ပါသည်။

ထို့​​ေြကာင့်​ အထက်တွင် ဆိုခဲ့​သည့်​အတိုင်း​ နိုင်ငံြခား​သတင်များ​ကို ဘာသာြပန်ရာတွင် ဘုရား​​ေဟာကျမ်း​ဂန် မဟုတ်၍ အတိအကျ တလံုး​ချင်း​ြပန်ရန်မလို။ အနက်အဓိပ္ပါယ် မချွတ်ယွင်း​​ေစပဲ နား​လည်​ေအာင် ြပန်​ေဖာ်နိုင်ဘို့​ရန်သာ လိုသည်ဟု ဆိုရြခင်း​ ြဖစ်ပါသည်။ အဂင်္လိပ်စာကား​ ရှိသည့်​အတိုင်း​ တလံုး​ချင်း​လိုက်၍ ဘာသာြပန်​ေနလျှင် အနက်အဓိပ္ပါယ် ရှုပ်​ေထွး​စရာ ရှိ​ေပသည်။ အ​ေကာင်း​ဆံုး​မှာ အဂင်္လိပ်လို ဖတ်၍ မိမိနား​လည် ထား​သည့်​အတိုင်း​ လိုရင်း​ကို တိုတိုရှင်း​ရှင်း​ ြပန်လည်​ေရး​သား​ ​ေဖာ်ြပြခင်း​ပင် ြဖစ်သည်။

ဘာသာြပန်သူသည် အ​ေြခခံအား​ြဖင့်​ ြမန်မာဘာသာ ြမန်မာစကား​ကို ​ေကာင်း​စွာတတ်ကျွမ်း​ရန် လိုသည်။ သို့​မဟုတ်ပါက အ-အ အိပ်မက်သလို မိမိသာနား​လည်ြပီး​ သူတပါး​အား​ ြပန်၍ မ​ေြပာတတ်သကဲ့​သို့​ ရှိတတ်သည်။ ြပန်၍​ေြပာပါကလည်း​ ဗလံုး​ဗ​ေထွး​ မရှင်း​မလင်း​ ြဖစ်တတ်သည်။ တနည်း​ဆိုရလျှင် အဂင်္လိပ်​ေဝါဟာရများ​ကို နား​လည်သ​ေလာက် ြမန်မာ​ေဝါဟာရလည်း​ ြကွယ်၀ဘို့​ လို​ေလသည်။

အဘိဓာန်ကိုချည်း​ အား​ကိုး​၍ မြဖစ်နိုင်​ေပ။ ထို့​ြပင် ဘာသာြပန်မည် ြပုသည့်​အခါ မူရင်း​စာကို ​ေသချာ​ေစ့​ငုစွာ ဖတ်ရှုဘို့​ လိုသည်။ ထိုသို့​ ​ေစ့​​ေစ့​စပ်စပ် မဖတ်သည့်​အတွက် Asoka's Pillar ကို " အာ​ေသာက ​ေခါင်း​အံုး​ " ဟူ၍၎င်း​၊ Strategic hamlet ကို " ​ေသနဂင်္ဗျူဟာ သံခ​ေမာက် " ဟူ၍၎င်း​ မှား​ယွင်း​ြပန်ဆိုခဲ့​ြကသည်ကို ​ေတွ့​ရဘူး​​ေပသည်။ သတင်း​စာလုပ်ငန်း​မှာ အချိန်နာရီနှင့်​ အြပိုင် လုပ်ြကရ​ေလရာ တခါတရံ တိကျမှန်ကန်​ေသာ ​ေဝါဟာရကို ရှာ​ေဖွမရသြဖင့်​ ​ေခါင်း​ထဲတွင် ​ေပါ်လာရာ အနီး​စပ်ဆံုး​ ​ေဝါဟာရကို သံုး​လိုက်ြကရသည်လည်း​ ရှိ​ေပသည်။

ပမာြပရ​ေသာ် ​ေလယာဉ်ပျံများ​ကို လက်နက်ြပြပီး​ လမ်း​​ေြကာင်း​​ေြပာင်း​၍ ဆွဲ​ေခါ်သွား​မှုများ​ မြကာခဏ ​ေပါ်လျက်ရှိရာ အဂင်္လိပ်ကို Hijacked ဟု စကား​လံုး​တိုတိုနှင့်​ ြပီး​​ေသာ်လည်း​ ြမန်မာလို့​ အသံုး​အနှုန်း​ မရှိ​ေချ။ ရှင်း​လင်း​​ေအာင် ​ေရး​သား​​ေဖာ်ြပ ရလျှင်လည်း​ ရှည်​ေနမည်။ သို့​ြဖစ်၍ " ြပန်​ေပဆွဲ " သည်ဟု စကား​လံုး​တိုတိုရှာ၍ ြပန်ဆိုြကသည်။ ထိုစကား​မှာ မှန်ကန်သည်ဟု မဆိုနိုင်​ေပ။ သတင်း​စာတ​ေစာင်က အပိုင်စီး​သည်ဟု ြပန်ဆိုထား​သည်။ ဤစကား​မှာ ြပန်​ေပး​ဆွဲသည် ဆိုြခင်း​ထက် ပို၍ အမှန်နှင့်​ နီး​စပ်​ေလသည်။ ဘာသာြပန်ဆိုသူသည် ဗဟုသုတ မြကွယ်၀၍ မြဖစ်​ေပ။ အချို့​​ေသာ စကား​လံုး​များ​မှာ ယ​ေန့​ထိ ထွက်ြပီး​​ေသာ အဘိဓာန်များ​၌ မပါ​ေသး​​ေချ။ ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်ြကီး​ ြပီး​သည့်​​ေနာက်ပိုင်း​တွင် အ​ေမရိကန်တို့​ ထွင်လိုက်သည့်​ ဘန်း​စကား​များ​မှာ လွန်စွာများ​ြပား​လှသည်။

အဂင်္လိပ်​ေဝါဟာရ အသစ်အဆန်း​​ေတွ တိုး​​ေနသလို ြမန်မာ​ေဝါဟာရများ​လည်း​ တိုး​တက်လျက်ရှိရာ ကိုယ့်​ဘာသာစကား​ ကိုလည်း​ နှံ့​စပ်တတ်ကျွမ်း​ဘို့​ လိုသည်။ ဥပမာ- ဓာတ်​ေြမဩဇာဆိုသည့်​ စကား​ကု သာမန်ဝိဇ္ဇာဘွဲ့​ရ ​ေကျာင်း​သား​တ​ေယာက်သည် အ​ေပါက်တည့်​​ေအာင် ဘာသာမြပန်တတ်​ေချ။ ယုဒသန် အဘိဓာန်ကို ြကည့်​၍လည်း​ မ​ေတွ့​နိုင်​ေပ။ ထိုအခါ Scientific manure ဟု ြပန်လိုက်​ေလသည်။ ြဖစ်သင့်​သည်မှာ Chemical fertilizer သာလျှင် ြဖစ်​ေပသည်။ အချို့​​ေသာ သတင်း​စာ​ေလာကသို့​ ဝင်​ေရာက်စ အဂင်္လိပ်စာတတ် လူငယ်များ​သည် ဓာတ်ပံု သတင်း​​ေထာက်ကို Photo Reporter ဟုြပန်ဆိုြကသည်။ စင်စစ်အား​ြဖင့်​ Press photographer သာလျှင် ြဖစ်ရ​ေပမည်။ သို့​ြဖစ်၍ အဂင်္လိပ်က ြမန်မာသို့​ ြပန် - ြပန်၊ ြမန်မာက အဂင်္လိပ်သို့​ ြပန် - ြပန် ဘာသာရပ်ဆိုင်ရာ ​ေဝါဟာရများ​ကို နှံ့​စပ်မှ မှန်ကန်စွာ ြပန်ဆိုနိုင်​ေပမည်။

အချို့​​ေသာ အဂင်္လိပ် ​ေဝါဟာရများ​ကို ြမန်မာလို အသံုး​များ​​ေနလျှင် ဘာသာြပန်ဆိုရန် အား​မထုတ်သင့်​​ေပ။ ဥပမာ - ​ေမာ်​ေတာ်ကား​သည် အများ​သံုး​ စကား​ြဖစ်​ေနလျှင် မီး​ရထား​၊ မီး​သ​ေဘင်္ာ တို့​ကဲ့​သို့​ ြမန်မာစကား​ အသစ်အဆန်း​ တီထွင်ရန်မလို​ေပ။ တင့်​ကား​၊ ဂျစ်ကား​၊ ဘဇူကား​၊ နပမ်း​ဗံုး​၊ ၂၅ ​ေပါင်ဒါ၊ စတင်း​ဂန်း​၊ ​ေတာ်မီဂန်း​ စသည့်​ စစ်သံုး​​ေဝါဟာရတို့​သည် ြမန်မာစကား​များ​ ြဖစ်လာြက​ေပြပီ။ အချို့​​ေသာ စကား​များ​ကို အဂင်္လိပ်လို ​ေြပာဆိုသံုး​စွဲ​ေလ့​ ရှိြကသြဖင့်​ ြမန်မာစကား​ရှိလျှက်နှင့်​ အဂင်္လိပ်လိုပဲ ြပန်ြကသည်။ ဥပမာ - တပ်စု၊ တပ်စိတ်၊ တပ်ခွဲ၊ တပ်ရင်း​၊ တပ်မ၊ တပ်​ေပါင်း​စု စသည်တို့​ ရှိပါလျက်နှင့်​ ဒီဝီဇံ၊ ဘရစ်ဂိတ်၊ ဘတ်တာလျှံ ဟူ​ေသာ စကား​တို့​ကို သံုး​​ေနြက​ေသသည်။ ြမန်မာစကား​ ရှိ​ေနလျှင် ြမန်မာစကား​ကိုပဲ သံုး​သင့်​သည်။

အချို့​​ေသာ အဂင်္လိပ်စကား​တို့​ကို ြမန်မာြပန်ဆိုထား​ြပီး​သား​ ရှိ​ေသာ်လည်း​ ကာလြကာြမင့်​ြပီြဖစ်၍ ယခုအခါ အသံုး​နည်း​ ​ေနြကသည့်​အတွက် အသစ်တီထွင်ရမှုလည်း​ ရှိ​ေသး​သည်။ ဥပမာ - ​ေဒါင့်​မှန် ြတိဂံတွင် perpendicular ကို သကင်္ုတိုင်၊ base ကို ဆာယာ ဟူ၍ ​ေရှး​က​ေခါ်​ေဝါ်ခဲ့​ြက​ေသာ်လည်း​ ​ေတွ့​ထိသံုး​စွဲမှု နည်း​သြဖင့်​ ထိုစကား​များ​ ရှိြခင်း​ကိုပင် မသိြက​ေတာ့​​ေချ။ သိ၍အသံုး​ြပုြပန် ကလည်း​ ​ေခတ်လူတို့​နား​တွင် စိမ်း​​ေနတတ်သည်။ ထို့​​ေြကာင့်​ မျဉ်း​မတ်၊ ​ေအာက်​ေြခမျဉ်း​ စသြဖင့်​ အသစ်ြပန်ဆို ​ေဖာ်ြပြကရ​ေလသည်။

အမည်နာမများ​ကို ဘာသာြပန်သူတို့​ ြကံုရသည့်​ အခက်အခဲများ​ ရှိ​ေပ​ေသး​သည်။ ြမန်မာတို့​သည် ကိုလိုနီ လက်​ေအာက်ခံ ဘဝတွင် အဂင်္လိပ်စာကို အဓိက သာသာစကား​အြဖစ် သင်ြကား​ခဲ့​ြကရ​ေလရာ ြမို့​အမည်၊ လူအမည် အ​ေခါ်အ​ေဝါ်များ​ကို အဂင်္လိပ်တို့​ ​ေခါ်​ေဝါ်ခဲ့​ြကသည့်​အတိုင်း​ သံုး​စွဲနား​လည်ြက​ေပသည်။ သို့​​ေသာ် ထိုအ​ေခါ်အ​ေဝါ်များ​မှာ ပင်ရင်း​ြဖစ်​ေသာ နိုင်ငံသူ နိုင်ငံသား​တို့​ ​ေခါ်​ေဝါ် သံုး​စွဲြကသည့်​ အသံထွက်နှင့်​ တလွဲတ​ေချာ် ြဖစ်​ေနတတ်​ေပသည်။ ဥပမာ - ြပည်ကို ပရုမ်း​၊ ြမိတ်ကို မာဂွီး​၊ ကျိုက္ခမီကို အင်း​မတ်စ်၊ စစ်​ေတွကို အက်ကျပ် စသည်အား​ြဖင့်​ ​ေခါ်​ေဝါ်သကဲ့​သို့​ ဥ​ေရာပတိုက် အတွင်း​ရှိ ြမို့​ရွာနိုင်ငံ များ​ကိုလည်း​ အဂင်္လိပ်အသံြဖင့်​သာ ​ေခါ်​ေဝါ် ြက​ေလသည်။

ဖရင့်​ဖွတ်ကို ဖရင့်​ဖတ်၊ ဒူး​ဆဲလ်​ေဒါ့​ဖ်ကို ဒပ်ဇဲ​ေဒါ့​ စသြဖင့်​ အဂင်္လိပ်လို ​ေခါ်​ေဝါ်ြကရာ ထို့​ြမို့​များ​ကို ​ေရာက်ဘူး​သူများ​က ထိုြမို့​ခ့​လူများ​ ​ေခါ်ြကသည့်​အတိုင်း​ ​ေခါ်​ေဝါ် ​ေရး​သား​ြက​ေလသည်။ ဤတွင် ထိုအ​ေခါ်အ​ေဝါ်များ​ကို မြကား​ဘူး​သူတို့​အဖို့​ အြခား​ ြမို့​တြမို့​များ​ ြဖစ်​ေန​ေလ​ေရာ့​လား​ဟု ထင်စရာ ြဖစ်ရ​ေလသည်။

စင်စစ်အား​ြဖင့်​ ြမန်မာများ​သည် ပထဝီဘာသာကို အဂင်္လိပ်တို့​ သင်ြကား​သည့်​အတိုင်း​ မှတ်သား​နား​လည် ထား​ြကသည့်​ အတွက် ြမို့​ရွာနိုင်ငံ အမည်များ​ကို အဂင်္လိပ် အ​ေခါ်အ​ေဝါ်အတိုင်း​ ြပန်ဆို​ေရး​သား​ြခင်း​သာလျှင် အသင့်​​ေလျာ်ဆံုး​ ြဖစ်​ေပသည်။

သို့​​ေသာ် လူပုဂ္ဂိုလ် အမည်များ​ကိုကား​ သက်ဆိုင်ရာ လူမျိုး​တို့​၏ အသံထွက်အတိုင်း​ ​ေရး​သား​မှ မှန်ကန်​ေပလိမ့်​မည်။

ဦး​သန့်​ကို ဦး​ထန့်​ ဟူ၍၎င်း​၊ ဦး​ထွန်း​​ေဖ ကို ယူတန်ပီ ဟူ၍၎င်း​ ​ေခါ်​ေဝါ်မည်ဆိုက ရယ်စရာ ြဖစ်မည်ကဲ့​သို့​ နိုင်ငံြခား​သား​ တို့​၏ အမည်များ​ကို မှား​ယွင်း​​ေခါ်​ေဝါ် ပါကလည်း​ ရယ်စရာ ြဖစ်ရ​ေပလိမ့်​မည်။

ဥ​ေရာပတိုက်ရှိ လူမျိုး​များ​၏ အမည်များ​ကို အဂင်္လိပ်အက္ခရာြဖင့်​ ​ေရး​ရာတွင် အဂင်္လိပ် အသံထွက်နှင့်​ မူရင်း​နိုင်ငံသား​တို့​၏ အသံထွက်ပံုချင်း​ မတူသည့်​အရာများ​ ရှိ​ေလသည်။ ကရူး​ရှက်၏ အမည်ကို အမှန်အတိုင်း​​ေခါ်ပါက ကရူး​​ေရှာ့​ဗ် ြဖစ်သလို၊ ဒီ-ဗလား​ရား​၏ အသံထွက် အမှန်မှာ " ဒီ - ဗလီး​ယား​ရား​ " ြဖစ်​ေလသည်။ ကတ် - ကီဆင်း​ဂါး​ကို အမှန်အတိုင်း​ ​ေခါ်လျှင် " ကုတ် - ကီဆင်ဂါး​ " ြဖစ်သည်။ အချို့​နာမည်များ​မှာ အဂင်္လိပ် အသံထွက်နှင့်​ လံုး​ဝကွဲလွဲ​ေလသည်။ Lange ဟူ​ေသာ ဂျာမန်နာမည်ကို အဂင်္လိပ်စာလံုး​​ေပါင်း​ အတိုင်း​ အသံထွက်လျှင် လန်ဂီး​ သို့​မဟုတ် လိန်း​ ဟုဆိုြကလိမ့်​မည်။ စင်စစ်အား​ြဖင့်​ ထိုအမည် အသံထွက်အမှန်မှာ " လာနား​ " ြဖစ်​ေလသည်။

နိုင်ငံြခား​သတင်း​ ဘာသာြပန်ဆိုရာတွင် နာမည်များ​ကို မှန်ကန်​ေအာင် ြပန်ဆိုဘို့​လိုသည်။ အ​ေမရိကန်စာနယ်ဇင်း​ များ​သည် အမည်နာမများ​ကို အသံထွက်မှန်ကန်စွာ ဖတ်နိုင်ြကရန် ကာရန်လိုက်​ေသာ စကား​လံုး​ကို ယှဉ်တွဲြပ​ေလ့​ရှိသည်။ ဥပမာ - ဥဿဘကို မုတ္တမနှင့်​ ကာရန်တူ​ေြကာင်း​ ယှဉ်တွဲြပသကဲ့​သို့​ ြဖစ်သည်။

ယခုလို နိုင်ငံြခား​သား​တို့​၏ အမည်နာမများ​ကို ြမန်မာဘာသာြဖင့်​ ြပန်၍ ​ေရး​သား​ြကရာတွင် လျှာလိပ်သံများ​ ထည့်​သွင်း​ ​ေရး​သား​ြခင်း​ကို အချို့​​ေသာပုဂ္ဂိုလ်တို့​က မနှစ်ြမို့​ြက​ေချ။ ဥပမာ - ဝီလ်ဆင် ဟူ၍​ေရး​လျှင် ြမန်မာ​ေရး​ထံုး​​ေရး​နည်း​နှင့်​ မကိုက်ညီ၊ ြမန်မာ စကား​တွင် လျှာလိပ်၊ အာလပ်သံများ​ မရှိဟု ဆိုြကသည်။

​ေရွှြပည်ဝန် ဦး​လှိုင်သည် အရက်ပျံကို " အပ်လ​ေကာ် " ဟူ၍​ေရး​သည်၊ " အဲလ်ကို​ေဟာ်လ် " ဟူ၍မ​ေရး​ဟု ဥပမာ ြပသည်။ ထိုသို့​ ​ေြပာဆိုြက​ေသာ ပုဂ္ဂိုလ်များ​သည် ​ေခတ်​ေြပာင်း​​ေနြခင်း​ကို ​ေမ့​​ေလျာ့​ထား​ြကဟန် တူသည်။ ယခုမျက်​ေမှာက်​ေခတ်သည် ကုန်း​​ေဘာင်​ေခတ်၊ အင်း​၀​ေခတ် မဟုတ်​ေတာ့​​ေပ။ ထို့​​ေြကာင့်​ " ဝီလ်ဆင် " ဟု​ေရး​လျှင် လျှာလိပ်သံ ထည့်​၍ ဖတ်ရမည်ကို ယခု​ေခတ် လူတို့​သိြကသည်။

ဗိုလ်၊​ ြဗဟ္မစိုရ်၊ သြဂင်္ိုဟ် စသည့်​ စကား​တို့​တွင် လသံ၊ ရသံ၊ ဟသံ မ​ေပါ်သည်မှာ မှန်​ေသာ်လည်း​ ဝီလ်ဆင်၊ ကုရ်အန် စသည်ြဖင့်​ ​ေရး​လျှင် (လ်) သံ၊ (ရ်) သံ ထည့်​၍ဖတ်ရမည်ကို လူတိုင်း​သိ​ေနြကသည်။ ​ေရှး​က ဟုမ်း​ရူး​ဟု ​ေရး​ခဲ့​​ေသာ စကား​ကို ယခု​ေခတ် မသံုး​​ေတာ့​​ေချ။ အကယ်၍ သံုး​မည်ဆိုကလည်း​ ​ေဘး​က အဂင်္လိပ်လိုထည့်​၍ ​ေဖာ်ြပလျှင် ​ေဖာ်ြပ၊ သို့​မဟုတ် " ဟုမ္မရူး​လ် " ဟု​ေရး​လျှင်လည်း​ ​ေရး​မှ ြဖစ်​ေတာ့​မည်။

အဂင်္လိပ် အက္ခရာများ​ကို အဂင်္လိပ် အ​ေခါ်အ​ေဝါ် အသံထွက်နှင့်​ အြခား​နိုင်ငံသား​များ​ အသံထွက်ပံု မတူ​ေချ။ J ကို အဂင်္လိပ် တို့​က ​ေဂျ ဟုအသံထွက် ဆိုြက​ေသာ်လည်း​ နိုင်ငံများ​စွာတို့​တွင် " ယ " သံထွက်ြက​ေလသည်။ ထို့​​ေြကာင့်​ " ဂျီး​ဆပ် " ​ေယရှု ဟု ​ေခါ်တွင် ​ေနြခင်း​ ြဖစ်​ေလသည်။ D စာလံုး​ကို အဂင်္လိပ်တို့​က ဒီ ဟု အသံထွက်ဆို ြက​ေသာ်လည်း​ ဗီယက်နမ် နိုင်ငံတွင် " ဇ " သံထွက်​ေလသည်။ ဗီယက်နမ် " လူထု " သတင်း​စာ Nhan Dan ကို အဂင်္လိပ် အသံထွက်အား​ြဖင့်​ " နန်ဒန် " ဟုဆိုြကမည် ြဖစ်​ေသာ်လည်း​ ဗီယက်နမ် အသံထွက်အတိုင်း​မှာ " ညံဇံ " ဟူ၍ ြဖစ်​ေလသည်။

ထိုသို့​ အ​ေခါ်အ​ေဝါ်များ​ကို မမှား​ဘို့​ တသမတ်တည်း​ တူညီစွာ ​ေရး​သား​သံုး​စွဲ နိုင်ြက​ေစရန် သတင်း​စာတိုက်များ​တွင် House Style ​ေခါ် တိုက်သံုး​​ေရး​ထံုး​ စာအုပ်တအုပ် ထား​ြကရ​ေပသည်။ ထိုစာအုပ်ထဲတွင် ြမို့​အမည်၊ နိုင်ငံအမည်၊ လူအမည်များ​နှင့်​ ပတ်သက်သည့်​ အ​ေခါ်အ​ေဝါ်များ​ကို တိုက်သား​အား​လံုး​ တညီတညွတ်တည်း​ လိုက်နာ​ေရး​သား​ သံုး​စွဲရန် ထည့်​သွင်း​ထား​​ေလသည်။ အချို့​ြမို့​များ​ကို ​ေဖာ်ြပရာတွင် မထင်ရှား​​ေသာ ြမို့​ြဖစ်​ေနပါက နိုင်ငံအမည်ကို ကွင်း​ပိတ်၍ ယှဉ်တွဲ​ေဖာ်ြပရ​ေပသည်။

ထို့​အြပင် အချို့​နိုင်ငံများ​ကို ထိုတိုင်း​သူြပည်သား​ သို့​မဟုတ် ထိုနိုင်ငံ အစိုး​ရတို့​ အသံုး​အနှုန်း​အတိုင်း​ ​ေခါ်​ေဝါ်​ေရး​သား​ ရ​ေပသည်။ တရုတ်ြပည်သူ့​ သမ္မတနိုင်ငံကို တရုပ်နီ ဟု​ေရး​၍ မြဖစ်​ေပ။ တရုပ်နီ ဆိုသည်မှာ ဆန့်​ကျင်ဘက်ြဖစ်​ေသာ အရင်း​ရှင် နိုင်ငံများ​၏ အသံုး​အနှုန်း​ ြဖစ်​ေလသည်။ ထိုအသံုး​အနှုန်း​ကို တရုပ်အစိုး​ရက မနှစ်သက်သလို ဗီယက်နမ် လွတ်​ေြမာက်​ေရး​တပ်ဦး​တို့​ကို ဗီယက်​ေကာင်း​ဟု ​ေရး​ြခင်း​ကိုလည်း​ ဗီယက်နမ်ြပည်သူတို့​က မနှစ်သက်ြက​ေချ။ အတို​ေရး​လိုလျှင် တပ်ဦး​ဟူ၍ ​ေရး​ြကရ​ေပသည်။

နိုင်ငံြခား​သတင်း​များ​ကို ြပန်ဆိုရာတွင် ထိုသတင်း​များ​ ြဖစ်ပွား​ရာ နိုင်ငံအစိုး​ရတို့​၏ တရား​ဝင် အ​ေခါ်အ​ေဝါ် အသံုး​အနှုန်း​ များ​ကို သံုး​ြကရသည်။ များ​​ေသာအား​ြဖင့်​ ထိုနိုင်ငံတို့​၏ သတင်း​ကိုယ်စား​လှယ်များ​သည် အစိုး​ရခန့်​များ​ သို့​မဟုတ် အစိုး​ရတပိုင်း​ ြဖစ်ြကရာ အစိုး​ရ၏ အာ​ေဘာ်များ​ကို သာသာထိုး​ထိုး​ ထည့်​သွင်း​ သတင်း​​ေပး​​ေလ့​ ရှိြကသည်။ တနိုင်ငံနှင့်​ တနိုင်ငံ ပဋိပက္ခ ြဖစ်ခဲ့​လျှင် မိမိတိုနှင့်​ ဝါဒတူရာ သို့​မဟုတ် မဟာမိတ်ြဖစ်သည့်​ နိုင်ငံဘက်က ပင်း​၍​ေရး​တတ် ြကသည်။ သို့​ြဖစ်၍ ထိုသို့​ပဋိပက္ခ ြဖစ်သည့်​ အခါများ​တွင် တဖက်သတ် မြဖစ်​ေစရပဲ နှစ်ဖက်မျှ၍ သတင်း​များ​ကို ​ေဖာ်ြပြကရသည်။

ြမန်မာနိုင်ငံသည် ကိုလိုနီလက်​ေအာက်ခံ ဘဝကဆိုလျှင် နိုင်ငံြခား​ ​ေြကး​နန်း​သတင်း​ဆို၍ ြဗိတိသျှအစိုး​ရ၏ အာ​ေဘာ် ြဖစ်​ေသာ ရိုက်တာ​ေြကး​နန်း​ သတင်း​များ​ကိုသာ အများ​ဆံုး​ အသံုး​ြပုခဲ့​ြကရသည်။ ထိုသတင်း​ဌာနက ကမ္ဘာအရပ်ရပ် သတင်း​များ​ကို အတိုချုပ်​ေလာက် ​ေပး​​ေလ့​ရှိ​ေသာ်လည်း​ ဘိလပ်ပါလီမန် သတင်း​နှင့်​ ဘုရင်မင်း​ြမတ် ​ေဆွ​ေတာ်မျိုး​​ေတာ်တို့​ သတင်း​များ​ကို အကျယ်တဝင့်​ ​ေပး​​ေလ့​ရှိသည်။

ထိုစဉ်က ​ေကျး​​ေတာ်မျိုး​ ကျွန်​ေတာ်မျိုး​ အလို​ေတာ်ရိ​ေတွ များ​ြက​ေလရာ သတင်း​များ​က ထိုသတင်း​များ​ကို အတိုချံုး​၍ ​ေရး​သား​​ေဖာ်ြပခဲ့​လျှင် ထိုသူတို့​က မြကိုက်ချင်ြက​ေချ။

၁၉၃၆ ခုနှစ်တွင် ပဥ္စမ​ေြမာက် ​ေဂျာ့​ဘုရင် နတ်ရွာစံရာ ြမန်မာနိုင်ငံ၏ အရှင်သခင် ြဖစ်သည့်​အ​ေလျာက် သတင်း​စာများ​က ဖွဲ့​နွဲ့​​ေရး​သား​ ခဲ့​ြက​ေလသည်။ ယင်း​သို့​ ဖွဲ့​နွဲ့​ြကရာတွင် သတင်း​စာ တ​ေစာင်နှင့်​တ​ေစာင် အြပိုင်အဆိုင် ထီး​သံုး​နန်း​သံုး​ စကား​များ​ကို အမွှန်း​တန်ဆင်၍ ​ေရး​သား​ြကရာ တြဖည်း​ြဖည်း​နှင့်​ ​ေဂျာ့​ဘုရင်၏ မသာ​ေတာ်မှာ ဘုန်း​ြကီး​ပျံနှင့်​မြခား​ ြဖစ်​ေန​ေတာ့​၍ ဘာသာြပန်သူတို့​ကို သိပ်ြပီး​စကား​လံုး​ မထွင်ြကရန် အယ်ဒီတာြကီး​များ​က သတိ​ေပး​ယူရ​ေလသည်။

အချို့​နိုင်ငံြခား​ သတင်း​များ​မှာ ​ေြကး​နန်း​သတင်း​ထဲ၌သာ သတင်း​ထူး​အြဖစ် ပါလာသည် မဟုတ်​ေချ။ နိုင်ငံြခား​မှ လာ​ေသာ စာနယ်ဇင်း​များ​၌လည်း​ ​ေတွ့​ရတတ်​ေပသည်။ သို့​ြဖစ်၍ သတင်း​စာတွင် ​ေကာ်ပီလိုသည့်​အခါ ထည့်​နိုင်ရန် ထူး​​ေထွဆန်း​ြပား​သည့်​ ကမ္ဘာ့​သတင်း​များ​ကို နိုင်ငံြခား​ စာနယ်ဇင်း​များ​မှ ကူး​ယူဘာသာြပန်၍ အသင့်​​ေဆာင်ထား​ ြကရ​ေလသည်။

နန်း​စွန့်​ ဧဒွက် ဘုရင်နှင့်​ မစ္စက်ဝါလီဆင်ပလင် တို့​၏ ချစ်ကိစ္စတွင် နိုင်ငံြခား​ ​ေြကး​နန်း​သတင်း​ထက် အဂင်္လိပ် စာနယ်ဇင်း​ များ​မှ သတင်း​များ​ကို အလုအယက် ရှာ​ေဖွ​ေရး​သား​ခဲ့​ြကရသည်။

ထိုစဉ်က ြမန်မာ့​အလင်း​ သတင်း​စာသည် အဂင်္လိပ်ရုပ်စံု ဂျာနယ်တ​ေစာင်၌ ပါရှိ​ေသာ ဧဒွက်ဘုရင်နှင့်​ မစ္စက်ဆင်ပလင်တို့​ ပင်လယ်ကမ်း​​ေြခတခုတွင် လက်တွဲ​ေပျာ်ရွှင်​ေနပံုကို ရှာ​ေဖွ​ေဖာ်ြပနိုင်ခဲ့​သည့်​ အတွက် သတင်း​စာ၏ ​ေစာင်​ေရနှင့်​တကွ ဂုဏ်ဟိတ်များ​စွာ တက်သွား​ခဲ့​​ေပသည်။

သည့်​​ေနာက် ဧဒွက်ဘုရန် နန်း​စွန့်​ြပီ ဆိုသည့်​သတင်း​ကို ကာလကတ္တား​မှ ည​ေနဘက် ​ေလယာဉ်ပျံနှင့်​ ​ေရာက်လာ​ေသာ အမရစ်ဘာဘဇား​ ပက်ထရီကာ သတင်း​စာထဲမှ ရရှိ၍ ထိုသတင်း​ကို ြပန်၍ထည့်​လိုက်နိုင်သည့်​ အတွက် ရိုက်တာ​ေြကး​နန်း​ကို ဝယ်ယူ သံုး​စွဲ​ေန​ေသာ ရန်ကုန်​ေဂဇက် သတင်း​စာထက်ပင် သတင်း​ဦး​ခဲ့​​ေလသည်။ ဤအ​ေြကာင်း​​ေြကာင့်​ ြမန်မာ့​အလင်း​ သတင်း​စာမှာ ​ေစာ​ေရတိုး​၍ သွား​​ေလ​ေတာ့​သည်။

ထိုအချိန်အထိ ြမန်မာသတင်း​စာများ​သည် ရိုက်တာ​ေြကး​နန်း​ကို ဝယ်ယူသံုး​စွဲြခင်း​ မြပုြက​ေသး​​ေချ။ ရန်ကုန်​ေဂဇက်၊ ရန်ကုန်တိုင်း​တို့​မှ ကူး​ယူ၍၎င်း​၊ ​ေရဒီယိုသတင်း​ကို ဖမ်း​ယူ၍၎င်း​ ထည့်​သွင်း​ခဲ့​ြက​ေလသည်။

​ေရဒီယို သတင်း​များ​မှာ ဘီဘီစီက အသံလွှင့်​​ေသာ ရိုက်တာ​ေြကး​နန်း​များ​ြဖစ်ရာ တခါတရံ လန်ဒန်မှ ရန်ကုန်သို့​ ​ေြကး​နန်း​ ရိုက်ြကား​ ​ေပး​ပို့​လိုက်သည်ထက်ပင် ​ေစာစွာသိ​ေန ရ​ေလသည်။ ြမန်မာ့​အလင်း​သည် ထိုသို့​ ​ေရဒီယိုမှ ကူး​ယူထည့်​သွင်း​ရာ အခါများ​စွာ ရန်ကုန်​ေဂဇက်ထက် သတင်း​ဦး​​ေနသည့်​အတွက် ရန်ကုန်​ေဂဇက်က မခံနိုင်၍ ကန့်​ကွက်​ေလ​ေတာ့​သည်။

စင်စစ်အား​ြဖင့်​ ရိုက်တာ​ေြကး​နန်း​ သတင်း​များ​မှာ " မူပိုင် " သတင်း​များ​ြဖစ်ရာ ​ေငွ​ေပး​ဝယ်ယူြခင်း​ မရှိဘဲ မည်သူမျှ ၂၄ နာရီ မ​ေကျာ်လွန်မီ ကူး​ယူ​ေဖာ်ြပခွင့်​ မရှိ​ေပ။ ထိုသို့​ ကူး​ယူ​ေဖာ်ြပခဲ့​လျှင် မူပိုင်ခွင့်​ကို ချိုး​ဖျက်ရာ ​ေရာက်သည့်​အတွက် တရား​စွဲဆို ပိုင်ခွင့်​ ရှိ​ေလသည်။ သို့​ြဖစ်၍ ြမန်မာ့​အလင်း​သည် ​ေရဒီယိုသတင်း​ကို ဘမ်း​ယူ​ေဖာ်ြပနိုင်ခွင့်​ ရရန် ရိုက်တာ​ေြကး​နန်း​ သတင်း​ကိုပါ ဝယ်ယူလိုက်ရ​ေလသည်။ သူရိယက ြမန်မာ့​အလင်း​​ေနာက်မှ လိုက်၍ဝယ်ရ​ေလသည်။

ထိုအခါ ရိုက်တာ​ေြကး​နန်း​ လစဉ်​ေြကး​မှာ ထို​ေခတ်အ​ေနြဖင့်​ လွန်စွာ​ေဈး​နှုန်း​ ြကီး​ြမင့်​​ေလရာ Summary service ​ေခါ် အကျဉ်း​ချုပ် သတင်း​များ​​ေလာက်သာ ဝယ်ယူနိုင်​ေလသည်။ အကျယ်ကို အဂင်္လိပ် သတင်း​စာများ​မှတဆင့်​ ကူး​ယူ​ေဖာ်ြပခဲ့​ြကရ​ေပသည်။ အဂင်္လိပ်သတင်း​စာများ​ကမူ သတင်း​အြပည့်​အစံု ဝယ်ယူြကသည်။

အဂင်္လိပ် သတင်း​စာများ​ အ​ေနြဖင့်​ Full service ကို မသံုး​၍မြဖစ်​ေပ။ အဂင်္လိပ်ကုန်သည်ြကီး​များ​အတွက် ကုန်​ေဈး​နှုန်း​နှင့်​ ​ေရွှ​ေဈး​နှုန်း​များ​ အ​ေရး​ြကီး​သလို များ​စွာ​ေသာ မျက်နှာြဖူတို့​အဖို့​ ဘိလပ်ြမင်း​ပွဲနှင့်​ အား​ကစား​သတင်း​များ​မှာ အ​ေရး​ြကီး​​ေလသည်။ ထိုသတင်း​များ​ကို Full service ယူမှရနိုင်​ေလသည်။ ြမန်မာသတင်း​စာများ​က ထိုသတင်း​များ​ကို အဂင်္လိပ်သတင်း​စာများ​ မှတဆင့်​ ကူး​ယူရ​ေလသည်။

ဘာသာြပန်သူများ​သည် ကမ္ဘာ့​သမိုင်း​၊ ပထဝီဝင်၊ စီး​ပွား​​ေရး​၊ အနုပညာ၊ ယဉ်​ေကျး​မှု၊ သိပ္ပံပညာနှင့်​ စစ်​ေရး​စစ်ရာ စသည်တို့​ကို အနည်း​နှင့်​အများ​ အ​ေြခခံ ရှိြကရ​ေပသည်။

၁၉၃၀ ြပည့်​နှစ်က ကမ္ဘာ့​စီး​ပွား​​ေရး​ ကပ်ဆိုက်ြပီး​ ​ေငွ​ေြကး​များ​ ​ေဈး​နှုန်း​ ညှိနိှုင်း​ ြပင်ဆင်ရာတွင် ​ေရွှကို စံထား​ြကရာ Gold Standard ဟူ​ေသာစကား​ကို ဘာသာြပန်သူများ​ ကိုယ်တိုင်နား​လည်​ေအာင် ြကိုး​စား​ြကရ​ေပသည်။ သတင်း​စာတိုက်များ​တွင် ဘာသာ ြပန်သူကို ​ေန့​တ​ေယာက် ညတ​ေယာက် ပို၍မထား​နိုင်ြကရာ ဘာသာြပန်သူတို့​မှာ အစစအရာရာ နှံ့​စပ်ကျွမ်း​ကျင်မှုရှိ​ေအာင် အြမဲတမ်း​ ​ေလ့​လာဆည်း​ပူး​ ​ေနြကရ​ေလသည်။

တချိန်တုန်း​က News Agency ကို ​ေြကး​နန်း​သတင်း​ ကိုယ်စား​လှယ်ဟု ြပန်ဆိုခဲ့​ြကသည်။ ယခု ​ေြကး​နန်း​သတင်း​ဌာနဟု ြပုြပင်​ေခါ်​ေဝါ် ြက​ေလသည်။

တခါက မျက်စိြကီး​ နား​ြကီး​ရပ်ကွက်ဟူ​ေသာ စကား​ကို အသံုး​များ​ခဲ့​ြကသည်။ ထိုစကား​ကို သတင်း​စာ အချင်း​ချင်း​ကပင် ​ေြပာင်​ေလှာင်သ​ေရာ်ကာ ဆင်ြကီး​​ေတွ၊ ဇီး​ကွက်ြကီး​​ေတွ ရှိြကသည့်​ တိရစ္ဆာန်ရံုကို ဆိုလိုသလား​ဟု ခနဲ့​ြကသည်။ ထိုသို့​ သ​ေရာ်ခံြက ရသြဖင့်​ ထိုအသံုး​အနှုန်း​ကို စွန့်​ပယ်ြကကာ သတင်း​စံု ြကား​သိရ​ေသာဌာန၊ ယံုြကည်အား​ထား​ ရ​ေလာက်​ေသာဌာန၊ သံတမန်ရပ်ကွက် စသြဖင့်​ ​ေရလဲနှင့်​ သံုး​​ေနြက​ေလသည်။

သတင်း​ဘာသာြပန်သူတိုမှာ ကိုလိုနီ​ေခတ်က ထို​ေခတ်အ​ေလျာက် ြဗိတိသျှအစိုး​ရတို့​၏ သ​ေဘာထား​ကို ​ေကာင်း​စွာ နား​လည်ထား​ရသလို ဂျပန်​ေခတ်​ေရာက်​ေတာ့​လည်း​ ဒိုင်ယက်​ေခါ် ဂျပန်ပါလီမန်ကို လှမ်း​​ေမျှာ်၍ ြကည့်​ြကရြပန်၏။ ဂျပန်​ေခတ်တွင် နိုင်ငံြခား​သတင်း​အတွက် ရိုတ်တာအစား​ ဒို​ေမ​ေခါ် ဂျပန်​ေြကး​နန်း​ သတင်း​ဌာနကို အား​ထား​ြကရ​ေလသည်။ သို့​​ေသာ် စစ်ကာလ အတွင်း​ ြဖစ်သည့်​အတွက် ကမ္ဘာ့​သတင်း​​ေပါင်း​စံုကို သိခွင့်​မရပဲ ဂျပန်အစိုး​ရက သိခွင့်​ြပုလိုသမျှ သတင်း​များ​​ေလာက်ကိုသာ တဖက်သတ် အသံုး​ြပုခဲ့​ြကရသည်။

ထိုစဉ်ကလည်း​ " ဒိုင်း​တိုး​၀ - ကျို​ေအကင်း​ " ဟူ​ေသာစကား​ " ဟတ်ခိုး​အိချိယူ " ဟူ​ေသာ စကား​များ​ကို နည်း​လည်​ေအာင် သင်ြကား​မှတ်သား​ ထား​ြကရ​ေပသည်။ ဂျပန်တို့​သည် ​ေြမှာက်ပင့်​ချီး​ကျူး​​ေသာ စကား​များ​ကို၊ ထီး​သံနန်း​သံများ​ကို သံုး​တတ်ြကရာ ဒို​ေမ​ေြကး​နန်း​ကို ဘာသာြပန်ရသည်မှာ လိုရင်း​ထက် အပို​ေတွက များ​ခဲ့​​ေလသည်။ ဂျပန်ဘုရင် အ​ေြကာင်း​သတင်း​ပါလာလျှင် သိရီြတိ ဘုဝနာဓိတျာ .... စသည်တို့​ထက်ပင် ရှည်ရှည်​ေရး​ရသည့်​ အခါများ​ ရှိခဲ့​​ေပသည်။

စစ်သတင်း​များ​ဆိုလျှင် မိမိတို့​ အ​ေရး​သာသည့်​ အပိုင်း​ကိုပဲ အကျယ်တဝင့်​ ​ေဖာ်ြပြကရသည်။ ဂျပန်​ေတာ်လှန်​ေရး​တုန်း​က ပဲဖူး​ဖက်မှ တပ်မ​ေတာ်သား​များ​က တိုက်ခိုက်ြကရာ ဒို​ေမ​ေြကး​နန်း​က " လူဆိုး​တသိုက် ပဲခူး​အနီး​ရှိ နိပွန်တပ်မ​ေတာ် စခန်း​တခုကို ဝင်​ေရာက်တိုက်ခိုက်ြကသည်။ သို့​​ေသာ် နိပွန်ဘုရင်မင်း​ြမတ် တပ်မ​ေတာ်က တိုက်ခိုက် တွန်း​လှန်လိုက်သြဖင့်​ လူဆိုး​များ​ အကျအဆံုး​ များ​စွာြဖင့်​ အ​ေရး​နိမ့်​သွား​သည် " ဟု သတင်း​​ေပး​ခဲ့​​ေလသည်။

ဂျပန်လက်​ေအာက်က လွတ်​ေြမာက်ြပီး​သည့်​​ေနာက် ရိုက်တာ​ေြကး​နန်း​ သတင်း​ဌာန အြမန်ဆံုး​ြပန်၍ ဖွင့်​​ေလသည်။ အြခား​​ေသာ ​ေြကး​နန်း​ကိုယ်စား​လှယ်များ​လည်း​ ​ေပါ်လာြကသည်။

ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ြကီး​ ြဖစ်လိုက်ရတွင် အဂင်္လိပ်စကား​ အဆန်း​​ေတွ အများ​ြကီး​​ေပါ်လာသည်။ အတို​ေကာက်​ေတွကို အများ​ဆံုး​ သံုး​ြကသည်။ ယခုဆိုလျှင် ဆီး​တိုး​၊ ​ေနတိုး​၊ ယူနီဆက် စသည့်​စကား​များ​မှာ အဂင်္လိပ်စာလံုး​ အတို​ေကာင်း​များ​ကို စု​ေပါင်း​ထား​သည့်​ အ​ေနမျိုး​ မဟုတ်​ေတာ့​ပဲ ​ေဝါဟာရ အသစ်များ​ကဲ့​သို့​ ြဖစ်​ေန​ေလြပီ။ ယူနီဆက် ဆိုလျှင် အတို​ေကာက် စာလံုး​များ​၏ အဓိပ္ပါယ်အကျယ်ကို မနည်း​သိ​ေအာင် စဉ်း​စား​ယူ​ေနရသည်။ ဘာသာြပန်သူတို့​သည် ထိုစကား​များ​၏ အကျယ်ကို ရံဖန်ရံခါ ​ေမ့​​ေနတတ်ြကကာ ယူနီဆက် ဟူ၍ပင် ​ေရး​သည့်​အခါ ​ေရး​လိုက်ြက​ေလ​ေတာ့​သည်။

စစ်ြပီး​သည်ဘက်တွင် ြမန်မာြပည်တွင်လည်း​ A.F.P.E.L (ဖဆပလ)၊ U.B.A (ပလသ) စသြဖင့်​ အဂင်္လိပ်လို အတို​ေကာက်ကို ြမန်မာလို အတို​ေကာက်များ​ြဖင့်​ ြပန်ဆို​ေရး​သား​မှုများ​ ​ေပါ်လာသည်။

အဂင်္လိပ် အ​ေမရိကန် သတင်း​စာဆရာများ​သည် စကား​နှစ်လံုး​ကို တလံုး​တည်း​ြဖစ်​ေအာင် တွဲ၍ သံုး​စွဲြကြပန်​ေသး​သည်။ မီး​ခိုး​ (smoke) နှင့်​ (fog) ဆီး​နှင်း​ ​ေရာ​ေနှာကျ​ေရာက်သည်ကို (smog) ဟုတီထွင်လိုက်ြကရာ မီး​ခိုး​နှင်း​ဟု ြမန်မာလို စမ်း​သပ်ြပန်ဆို ခဲ့​သည်ကို ​ေတွ့​ရသည်။ ထို့​အတူ မိန့်​ခွန်း​စကား​ (talk) ရှည်လျား​စွာ ​ေြပာဆိုရြခင်း​ကို အ​ေြကာင်း​ြပု၍ Marathon (မာရသွန်) နှင့်​ တွဲဖက်ကာ takla thon ဟုတီထွင်ြကရာ " စကား​သွန် " ဟု စမ်း​သပ်ြပန်ဆိုခဲ့​ြကဘူး​သည်။ သို့​​ေသာ် ထိုအသံုး​အနှုန်း​များ​မှာ ​ေပါ်လွန်ထင်ရှား​ြခင်း​ မရှိခဲ့​ြက​ေပ။ ြမန်မာစကား​သည် တွဲဖက်သံုး​စွဲနိုင်​ေသာ စကား​ြဖစ်ရာ အဂင်္လိပ်လိုြဖစ်လျှင် ြမန်မာလိုလည်း​ ြဖစ်​ေအာင် ြကိုး​စား​သင့်​ြကပါသည်။

ယခုအခါတွင် နိုင်ငံ​ေရး​သတင်း​များ​ကို ြပန်ဆိုြကရာ၌ အချို့​​ေသာ ​ေဝါဟာရတို့​ကို နိုင်ငံ​ေရး​သမား​များ​က တီထွင်​ေပး​ြက ြပန်ဆိုထား​ြကသည့်​အတိုင်း​ သတင်း​စာများ​က လိုက်၍​ေရး​သား​ ​ေနြကရ​ေလသည်။ သတင်း​စာက တီထွင်ြပန်ဆိုမှု နည်း​​ေန​ေသး​သည်။ Incentive ကိုဆွဲ​ေဆာင်မှုဟု သတင်း​စာက ြပန်သည်။ နိုင်ငံ​ေရး​သမား​က မက်လံုး​ဟု ​ေခါ်သည်။ နိုင်ငံ​ေရး​သမား​၏ အသံုး​က ပို၍ တွင်ကျယ်​ေနသည်။

Theory ကို သတင်း​စာက စာ​ေတွ့​ဟု လွယ်လွယ်ြပန်သည်။ နိုင်ငံ​ေရး​သမား​က ထိုစကား​သည် အဓိပ္ပါယ်မြပည့်​စံုဟုဆိုကာ သိ၀ရီဟုြပန်သည်။ ယခုလို သတင်း​စာနှင့်​ နိုင်ငံ​ေရး​သမား​များ​ ညှိနှိုင်း​မရသည့်​ စကား​လံုး​​ေတွ ရှိ​ေသာ်လည်း​ နိုင်ငံ​ေရး​စကား​ အသံုး​အနှုန်း​များ​ကို ြမန်မာြပန်ဆိုရာတွင် နိုင်ငံ​ေရး​သမား​တို့​၏ အသံုး​အနှုန်း​ကို အများ​နား​မလည်​ေသာ်လည်း​ လိုက်နာသံုး​စွဲသူ များ​ြကသည်။ သို့​ြဖစ်ရာ " အများ​ညီ - ဤ - ကျွဲဖတ် " ဆိုသလို များ​များ​သံုး​စွဲြကသည့်​ စကား​က အတည်ြဖစ်ဘို့​ ရှိ​ေပသည်။

များ​မြကာမီက အ​ေမရိကန် ​ေထာက်လှမ်း​​ေရး​ သ​ေဘင်္ာတစင်း​ကို ​ေြမာက်ကိုး​ရီး​ယား​ နိုင်ငံက ဖမ်း​ဆီး​ထား​ရာ ထိုသ​ေဘင်္ာ၏ အမည်ကို ြမန်မာလို ​ေခါ်​ေဝါ်​ေရး​သား​ြကရာတွင် ြပူဘလို၊ ​ေပွလလို၊ ပတ်ဗလို ဟူ၍ သတင်း​စာတ​ေစာင်လျှင် တမျိုး​စီ ြဖစ်​ေနခဲ့​ြကသည်။ ဤကိစ္စနှင့်​ပတ်သက်၍ တညီတည်း​ တပံုစံတည်း​ ​ေခါ်​ေဝါ်ြကရန် ညှိနှိုင်း​ခဲ့​ရာ သတင်း​စာအများ​က ​ေပွဘလိုဟု ​ေခါ်​ေဝါ်ရန် သ​ေဘာတူြက​ေသာ်လည်း​ " ​ေြကး​မံု " က မိမိမူလ​ေခါ်​ေဝါ်ခဲ့​သည့်​ အမည်ကိုမ​ေြပာင်း​လိုသြဖင့်​ " အ​ေမရိကန်သူလျှိုသ​ေဘင်္ာ " ဟူ​ေသာ စကား​ကို အစား​ထိုး​ြပီး​ သံုး​စွဲခဲ့​​ေလသည်။

ယခုလို ြပုလုပ်ြခင်း​သည် အ​ေလျှာ့​မ​ေပး​လို​ေသာ မာန​ေြကာင့်​ ြဖစ်သည်ဟု စွပ်စွဲခံရစရာ ရှိ​ေသာ်လည်း​ များ​စွာ​ေသာ သတင်း​စာဆရာတို့​သည် မှား​လည်း​ ဆက်တိုက်၊ မှန်လည်း​ဆက်တိုက် ကျင့်​သံုး​တတ်သည့်​မူနှင့်​ကား​ ကိုက်ညီလှ​ေပသည်။ တရုတ်ဝန်ြကီး​ချုပ်၏ အမည်ကို ချုအင်လိုင်း​ ဟု သတင်း​စာအများ​က ​ေခါ်​ေဝါ်​ေရး​သား​ြက​ေသာ်လည်း​ လူထုသတင်း​စာကမူ ချုအင်လှိုင် က တြပား​မှ မ​ေလျာ့​ခဲ့​​ေချ။ ​ေမာစီတုန်း​ကိုလည်း​ ​ေမာင်စီတုန်း​ဟု တသမတ်တည်း​ ​ေရး​သား​ခဲ့​သည်။ သတင်း​စာတိုက်များ​တွင် (House ှStyle) ဟု​ေခါ်​ေသာ " တိုက်သံုး​​ေရး​ထံုး​ " တအုပ်ထား​ရြခင်း​သည် ဤသ​ေဘာ​ေြကာင့်​ ြဖစ်သည်။ တခါသံုး​စွဲ​ေသာ အမည်ကို ြပင်ရရိုး​ထံုး​စံ မရှိ​ေချ။ အမိန့်​ဥပ​ေဒ တစံုတခုအရ ြပင်စရာရှိမှသာ ြပင်ြက​ေလသည်။

ထို့​ြပင် အချို့​​ေသာ အဂင်္လိပ်စကား​များ​ကို တိုက်ရိုက်ြပန်ဆို၍ မြဖစ်​ေသာ်လည်း​ ရှိ​ေပသည်။ နိုင်ငံြခား​သတင်း​များ​တွင် Far East, Middle East, Near East စသည်ြဖင့်​ ပါရှိသည်ကို အ​ေရှ့​ဖျား​နိုင်ငံ၊ အ​ေရှ့​အလယ်ပိုင်း​နိုင်ငံ၊ အနီး​ကပ်​ေန​ေသာ အ​ေရှ့​အလယ်ပိုင်း​ နိုင်ငံဟု ြပန်ဆိုတတ်ြကသည်။ ထိုအ​ေခါ်အ​ေဝါ်များ​သည် ဥ​ေရာပတိုက်သား​များ​၏ အသံုး​အနှုန်း​ြဖစ်ရာ သူတို့​အ​ေနအား​ြဖင့်​ မှန်ကန်​ေသာ်လည်း​ ြမန်မာတို့​အဖို့​ မကိုက်ညီ​ေပ။ ဥပမာ Middle East အ​ေရှ့​အလယ်ပိုင်း​သည် က​ေမ္ဘာဒီယား​၊ လာအိုး​ တို့​သာလျှင် ြဖစ်ရန်ရှိသည်။ အဇ္ဇ​ေရး​သည် ဥ​ေရာပတိုက်သား​တို့​အဖို့​ အ​ေရှ့​အလယ်ပိုင်း​ ြဖစ်​ေသာ်လည်း​ ြမန်မာတို့​အဖို့​ အာရှအ​ေနာက်ပိုင်း​ ြဖစ်​ေန​ေလသည်။ ထို့​​ေြကာင့်​ Middle East ကို အ​ေရှ့​အလယ်ပိုင်း​ဟု ဆိုရမည့်​အစား​ အာရှအ​ေနာက်ပိုင်း​ဟု ဆိုမှမှန်သည်။ ထို့​အတူ အချို့​အချို့​​ေသာ စကား​အသံုး​အနှုန်း​တို့​ကို ြမန်မာတို့​အြမင်နှင့်​ ြကည့်​၍ ဆီ​ေလျာ်​ေအာင် ြပန်ဆိုရ​ေပသည်။

အ​ေမရိကန်တို့​က အာကာသယာဉ်တခုကို Surveyor ဟု အမည်​ေပး​ထား​ရာ " လုပ်သား​ " က " ​ေြမတိုင်း​စာ​ေရး​ " ဟု ြပန်ဆိုခဲ့​သည်။ အြခား​သတင်း​စာများ​က " တိုင်း​တာ​ေရး​ " ဟုြပန်ြကသည်။ တိုင်း​တာ​ေရး​က ပို၍ ဆီ​ေလျာ်မည် ထင်သည် " လုပ်သား​ " ကမူ ​ေရး​လက်စရှိသည်ကို ြပန်၍ မြပင်ပဲ ​ေြမတိုင်း​စာ​ေရး​ ဟူ၍ပင် ​ေတာက်​ေလျှာက်သံုး​စွဲခဲ့​​ေလသည်။

များ​မြကာမီက အပိုလို ၁၀ ကို လဗိမာန်အနီး​သို့​ ချဥ်း​ကပ်ပျံသန်း​ရန် ပစ်လွှတ်လိုက်ရာ လဗိမာန်သို့​ လူမဆင်း​မီ ​ေနာက်ဆံုး​ စမ်း​သပ်ြကည့်​သည့်​ သ​ေဘာြဖစ်၍ Dress rehearsal လုပ်သည်ဟု ​ေြကး​နန်း​သတင်း​က ​ေဖာ်ြပခဲ့​သည်ကို သတင်း​စာတ​ေစာင်က အဝတ် အစား​ အြပည့်​အစံုြဖင့်​ ဇာတ်တိုက်ြခင်း​ဟူ၍ တိုက်ရိုက်ြမန်မာဘာသာ ြပန်ဆိုခဲ့​​ေလသည်။ " အဝတ်အစား​ အခမ်း​အနား​ အြပည့်​အစံုြဖင့်​ ဇာတ်တိုက်သလို " ဟုဆိုလျှင် ြမန်မာစာဖတ်သူတို့​ နား​လည်သ​ေဘာ​ေပါက်နိုင်ြကမည် ြဖစ်​ေသာ်လည်း​ အဝတ်အစား​ အြပည့်​အစံုြဖင့်​ ဇာတ်တိုက်ြခင်း​ဟူ၍ ​ေရး​လိုက်သည့်​အခါ စဉ်း​စား​ရ ခက်စရာ ြဖစ်ရ​ေတာ့​သည်။

ထို့​​ေြကာင့်​ နိုင်ငံြခား​သတင်း​များ​ကို ဘာသာြပန်ြကရာတွင် တိုက်ရိုက်ြပန်ဆိုမှုများ​ကို တတ်နိုင်သမျှ ​ေရှာင်ရှား​သင့်​ြကသည်။ အ​ေရး​ြကီး​သည်မှာ အဂင်္လိပ်လို ဖတ်တတ်သူတို့​ နား​လည်သ​ေဘာ​ေပါက်သလို ြမန်မာစာဖတ်တတ်သူတို့​ နား​လည် သ​ေဘာ​ေပါက်​ေအာင် ြမန်မာစကား​ အသံုး​အနှုန်း​ မှန်ကန်စွာြဖင့်​ ြပန်ဆိုဘို့​ ြဖစ်သည်။ ထို့​ြပင် အဂင်္လိပ်စာကိုယ်ထဲတွင် ပါရှိသည့်​ အတိုင်း​ အား​လံုး​ြပန်ရန် မလိုပါ။ မိန့်​ခွန်း​များ​၊ ​ေြကညာချက်များ​က လွဲလျှင် ြမန်မာများ​အ​ေနြဖင့်​ သိသင့်​သိထိုက် သိလည်း​သိနိုင်စွမ်း​ ရှိသမျှ​ေလာက်ကိုသာ ​ေကာက်နှုတ်ြပန်ဆို ြကရ​ေပသည်။ ြမန်မာတို့​ မသိနား​မလည် သ​ေဘာမ​ေပါက်နိုင်သည့်​ အချက်အလက်တို့​ကို ချန်လှပ်ရ​ေပသည်။

မိန့်​ခွန်း​များ​၊ ​ေြကညာချက်များ​နှင့်​ စပ်လျဉ်း​၍လည်း​ Communique ကို Joint Communique ကို ပူး​တွဲြပန်တမ်း​ဟု ြပန်ဆိုထား​သည်။

Official ဆို​ေသာစကား​ကို တချိန်က မိမိတို့​ ြကိုက်သလို အမျိုး​မျိုး​ ြပန်ဆိုြကသည်။ ယခု တရား​ဝင်ဟူ၍ ြပန်ဆိုြကသည်။ သို့​ြဖစ်၍ တရား​ဝင် ထုတ်ြပန်​ေြကညာချက်ဟု ဆိုလျှင် Official statement ကိုဆိုလို​ေြကာင်း​ နား​လည်​ေနြကသည်။

သတင်း​များ​ကို တိုနိုင်သမျှတိုတို ြပန်ဆို​ေရး​သား​ြခင်း​သည် အ​ေကာင်း​ဆံုး​ြဖစ်သည်။ သို့​​ေသာ် ထိုသို့​အတိုချံုး​ရာတွင် လိုရင်း​အချက်ကို မလွတ်ဘို့​ သတိြပုရ​ေပမည်။ တိုလွန်း​သြဖင့်​ အရိုး​အရွက်သာပါြပီး​ အသား​ကျန်​ေနရစ်လျှင်လည်း​ ဖတ်ရသူတို့​အဖို့​ အကျိုး​မရှိ​ေချ။ ဘာသာြပန်ရာတွင် ဒိန်ခဲနံ့​ ​ေဖျာက်ြပီး​ ငါး​ပိ​ေရကျိုနံ့​က​ေလး​ သင်း​​ေန​ေအာင် ြပန်ဆိုနိုင်ဘို့​ ြကိုး​စား​ြကရ​ေပလိမ့်​မည်။

ဘာသာြပန်သတင်း​

ပါဝင်​ေဆွး​​ေနွး​သူများ​။
၁။ ဦး​​ေသာင်း​ (​ေအာင်ဗလ)
၂။ ဦး​​ေမာင်​ေမာင်​ေလး​ (ခင်​ေလး​​ေမာင်)
၃။ ဦး​သန်း​လှိုင်သစ် (ြမန်မာ့​အသံ)
၄။ အ​ေထာက်​ေတာ်လှ​ေအာင်
၅။ ဦး​ဘုန်း​သန့်​
၆။ ဦး​ထွန်း​သန်း​ (ြမန်မာ့​အသံ)
၇။ ဦး​​ေမာင်​ေမာင် (မွန်း​ဓာတု)

ပါဝင်​ေဆွး​​ေနွး​ချက်များ​

၁။ သတင်း​စာများ​၌ တိုင်း​တပါး​ြမို့​အမည်၊ ​ေသသမည်များ​ကို ​ေဖာ်ြပရာ၌ စာဖတ်ပရိသတ် သိလွယ်​ေအာင် နိုင်ငံအမည်ကိုပါ ပူး​တွဲ​ေဖာ်ြပသည့်​သည်။ ​ေငွ​ေြကး​စနစ်ကို ​ေဖာ်ြပပါက ြမန်မာ​ေငွနှင့်​ ညီမျှ​ေသာ တန်ဖိုး​ကိုပါ ပူး​တွဲ​ေဖာ်ြပသင့်​သည်ဟု ြဖည့်​စွက်​ေဆွး​​ေနွး​ သည်။

၂။ အဂင်္လိပ်ဘာသာြဖင့်​ ထုတ်​ေဝ​ေသာ သတင်း​စာများ​တွင် တပ်မ​ေတာ်၊ ရဲ​ေမ၊ လူဆိုး​၊ ဘုန်း​ြကီး​ စသည့်​ ြမန်မာ​ေဝါဟာရများ​ကို ဘာသာမြပန်ဘဲ ဤအတိုင်း​သံုး​စွဲ​ေနြကြခင်း​သည် စံနစ်မကျ​ေြကာင်း​ ြဖည့်​စွက်​ေဆွး​​ေနွး​သည်။

၃။ သတင်း​များ​ကို ဘာသာြပန်ဆို​ေဖာ်ြပရာ၌ နိုင်ငံြခား​အမည်နာမ ​ေဝါဟာရများ​ကို သတင်း​စာများ​က အမျိုး​မျိုး​ သံုး​စွဲ​ေနြက သြဖင့်​ ကျွမ်း​ကျင်သူများ​က စု​ေပါင်း​၍ ညှိနှိုင်း​သင့်​​ေြကာင်း​ အြကံ​ေပး​ ​ေဆွး​​ေနွး​သည်ကို ြပန်ြကား​​ေရး​ဝန်ြကီး​ဌာနက ယင်း​ကိစ္စအတွက် အဖွဲ့​ငယ်တရပ် ဖွဲ့​စည်း​၍ ​ေဆာင်ရွက်​ေနြကြပီြဖစ်​ေြကာင်း​ ​ေြပာြကား​သည်။

၄။ နိုင်ငံတကာ​ေရး​ရာနှင့်​ ပုဂ္ဂိုလ်များ​၏ သတင်း​ကို ဘာသာြပန်ရာတွင် ဘာသာြပန်မှား​ပါက နိုင်ငံအချင်း​ချင်း​ ချစ်ြကည်​ေရး​ ပျက်ြပား​​ေစနိုင်သည်ဟု ​ေဆွး​​ေနွး​သည်။