ဘာသာပြန် စာပေ

ဘာသာြပန်​ေဆာင်း​ပါး​

တင်ြပသူ
ဦး​ထင်​ေမာင် (​ေမာင်ထင်)

အချီး​

မျက်​ေမှာက်​ေခတ် အမျိုး​သား​နိုင်ငံ (nation-states) အသစ်အသစ် ​ေပါ်​ေပါက်​ေန​ေသာ ​ေခတ်ြဖစ်သည်။ ထို့​​ေြကာင့်​ ဤကမ္ဘာ​ေပါ်တွင် နိုင်ငံအမျိုး​မျိုး​ ကွဲြပား​ြခား​နား​​ေနြက​ေသာ အ​ေြခကို ကျွန်ုပ်တို့​ ​ေတွ့​​ေနရသည်။ သို့​​ေသာ် ထိုနိုင်ငံများ​သည် မိမိလူမျိုး​ နှင့်​မိမိ၊ မိမိနိုင်ငံနှင့်​မိမိ ဟူ၍ အြခား​တပါး​နှင့်​ မဆက်သွယ်ပဲ ​ေနနိုင်ြကပါ၏​ေလာ။ အလယ်​ေခတ်က နိုင်ငံများ​သည် " ကိုယ့်​ထီး​ ကိုယ့်​နန်း​ ကိုယ်ြကငှန်း​ " ​ေနထိုင်ြက၍ မိမိနိုင်ငံကိုသာ မိမိဗဟိုမဏ္ဍိုင်ဟု အထင်ြကီး​ခဲ့​ြက​ေစကာမူ ယုတ်စွာ့​အဆံုး​ အိမ်နီး​ပါး​ချင်း​ အချင်း​ချင်း​ ​ေရွှလမ်း​​ေငွလမ်း​ ​ေဖာက်ခဲ့​ြကသည်။ ယခု​ေခတ်၌မူ သာမန် ​ေရွှလမ်း​​ေငွလမ်း​ ​ေဖာက်ြခင်း​ထက် လွန်ကဲ၍ သတင်း​စာ​ေရဒီယို တယ်လီဗစ်ရှင် စ​ေသာ ဆက်သွယ်​ေရး​ ပစ္စည်း​များ​ြဖင့်​ ဆက်သွယ်လျက်ရှိြက​ေလရာ နိုင်ငံတနိုင်ငံ၏ အ​ေတွး​အ​ေခါ်၊ အြကံအစည်၊ အ​ေြပာအဆို၊ အြပုအမူ၊ အလုပ်အကိုင်တို့​သည် အြခား​နိုင်ငံ တနိုင်ငံသို့​ ကူး​စက်နိုင်သည်။ ဤသည်တွင် နိုင်ငံတကာတို့​သည် ဆက်သွယ်​ေရး​ အလို့​ငှာ သူတပါး​၏ စာ၊ စကား​၊ စာ​ေပ၊ အနုပညာ၊ သိပ္ပံ စသည်တို့​ကို သိရှိနား​လည်​ေလ​ေအာင် ဘာသာြပန်မှုကို အား​ကိုး​ရ​ေလသည်။

ဤ​ေခတ်သည် စက်မှုလက်မှု ထုတ်လုပ်​ေရး​​ေခတ် ြဖစ်သည်။ လွတ်​ေြမာက်စ နိုင်ငံတိုင်း​သည် ြပည်တွင်း​ဖူလံုမှုကို အ​ေြကာင်း​ြပု၍ ြပည်တွင်း​စက်မှုလက်မှု လုပ်ငန်း​များ​ကို တည်​ေထာင်​ေနြကသည်။ ထို့​အခါ သိပ္ပံပညာ၊ တက်ခနိုလိုဂျီ​ေခါ် နည်း​နိသျပညာ၊ သက်​ေမွး​ဝမ်း​​ေကျာင်း​ပညာ ဟူသည်တို့​တွင် တနိုင်ငံနှင့်​တနိုင်ငံ ဆက်သွယ်​ေရး​ မကင်း​နိုင်​ေသာ အရပ်​ေဒသတို့​တွင် လျင်ြမန်စွာ ြပန့်​ပွား​လျက် ရှိ​ေနသည်။ အ​ေနာက်နိုင်ငံတွင် ရှာ​ေဖွတီထွင်လိုက်​ေသာ နည်း​နိသျတခုသည် အ​ေရှ့​နိုင်ငံသို့​ တမုဟုတ်ချင်း​ ​ေရာက်ရှိလာနိုင်သည်။ ထိုအခါ အ​ေရှ့​နိုင်ငံက ယင်း​နည်း​နိသျကို မှီး​ယူသည်။ ဤသို့​မှီး​ယူ​ေနဆဲတွင် အ​ေနာက်နိုင်ငံ၌ ထိုနည်း​နိသျသည် ​ေခတ်မမှီ ြဖစ်သွား​​ေလ၏။ ထို့​​ေြကာင့်​ ​ေနာက်ထပ်နည်း​နိသျတခု အသစ်တီထွင်ရြပန်သည်။ ထိုမျှ​ေလာက် အတုယူလိုသူတို့​ပင် အမှီမလိုက်နိုင်​ေလာက်​ေအာင် တိုး​တက်ြဖစ်ထွန်း​မှုများ​ လျင်ြမန်​ေနသည်။ ထိုသို့​လျင်ြမန်စွာ တိုး​တက်ြဖစ်ထွန်း​၍ နိုင်ငံအများ​သို့​ ကူး​လာ​ေသာ သိပ္ပံတက်ခနိုလိုဂျီနှင့်​ ကျွမ်း​ကျင်မှုပညာရပ်တို့​ကို ဆက်သွယ်​ေရး​မကင်း​နိုင်​ေသာ နိုင်ငံမှန်သမျှ အရယူြကရန်ရှိသည်။ ထိုအခါ ဘာသာြပန်လုပ်ငန်း​သည် အလွန်အ​ေရး​တြကီး​ လိုအပ်​ေသာ လုပ်ငန်း​ြဖစ်လာရသည်။

သိပ္ပံ၊ တက်ခိုလိုဂျီနှင့်​ အသက်​ေမွး​ဝမ်း​​ေကျာင်း​ ပညာရပ်များ​ ယခု​ေခတ်မှာကဲ့​သို့​ မြပန့်​ပွား​မီက စာ​ေပ၊ အနုသုခုမပညာ၊ ဒဿနိက​ေဗဒ အယူဝါဒ စသည်တို့​သည်လည်း​ တနိုင်ငံမှ တနိုင်ငံသို့​ ကူး​စက်ြပန့်​နှံ့​ ခဲ့​ဖူး​သည်။ သို့​​ေသာ ​ေရှး​​ေခတ်က ထိုပညာများ​ ြပန့်​နှံ့​ပံုမှာ တအိအိနှင့်​ ြပန့်​နှံ့​ြခင်း​မျိုး​ြဖစ်သည်။ ယခု​ေခတ်၌လည်း​ ထိုပညာရပ်တို့​သည် ကူး​စက်ြပန့်​နှံ့​ြမဲ ြပန့်​နှံ့​​ေနသည်။ သို့​​ေသာ် ယခု​ေခတ် ြပန့်​နှံ့​ပံုမှာ ​ေရဒီယိုအသံလွှင့်​ြခင်း​ လျင်ြမန်သ​ေလာက် လျင်ြမန်စါာ ြပန့်​နှံ့​ြခင်း​မျိုး​ ြဖစ်သည်။ မည်မျှ ြမန်သနည်း​ဟု ဆို​ေသာ် နိုင်ငံြခား​အ​ေတွး​အ​ေခါ်ဆိုင်ရာ ​ေဝါဟာရတခုကို တိုင်း​ရင်း​သား​ ဘာသာြပန်ဆရာတို့​က ဘာသာြပန်မည်ဟု စီစစ်​ေနဆဲခဏ၌ ထို​ေဝါဟာရသည် ​ေဈး​ထဲတွင် လူထုနည်း​ြဖင့်​ ဘာသာြပန်ြပီး​ ြဖစ်သွား​ရသည်အထိ ြမန်သည်။ ထို့​​ေြကာင့်​ ဤ​ေခတ်ဤအခါ၌ ကျွန်ုပ်တို့​ ဘာသာြပန်အတတ်ပညာကို တက်ခနိုလိုဂျီ နည်း​နိသျပညာတရပ်ကဲ့​သို့​ သ​ေဘာထား​၍ ြပုစုပျိုး​​ေထာင်ရန် ရှိ​ေနသည်။

ေခတ်​ေဟာင်း​ကနမူနာ

ဘာသာြပန်လုပ်ငန်း​သည် ဤ​ေခတ်သို့​​ေရာက်မှ ​ေပါ်​ေပါက်သည်မဟုတ်ပါ။ ​ေရှး​​ေခတ်က ဘာသာစကား​ ကွဲြပား​ြခား​နား​ သူတို့​ အချင်း​ချင်း​သည် ယခု​ေခတ်ကဲ့​သို့​ပင် ကူး​လူး​ဆက်ဆံြကသည်။ ထိုအခါ ဘာသာြပန်ဟူ၍ ​ေပါ်လာပါသည်။ ​ေခတ်​ေဟာင်း​က ဘာသာြပန်ြကသည်မှာ ယခု​ေခတ် ဘာသာြပန်ြကသကဲ့​သို့​ပင် ​ေခတ်၏ အလိုအတိုင်း​ ဘာသာြပန်ြခင်း​ ြဖစ်သည်။ စကား​ချီး​၌ ​ေခတ်သစ်၏ အလိုကို အြမွက်မျှ ြပဆိုခဲ့​ြပီ။ ​ေခတ်​ေဟာင်း​က အလိုကား​ မည်သို့​နည်း​။

​ေခတ်​ေဟာင်း​တွင် နိုင်ငံအချင်း​ချင်း​ ကူး​လူး​ဆက်ဆံရာ၌ စိတ်ကူး​စိတ်သန်း​နှင့်​ အ​ေတွး​အ​ေခါ်တို့​ကို ​ေရှး​ဦး​စွာ ဖလှယ်ြက ပါသည်။ ထို​ေခတ်သည် ရုပ်ဝတ္ထု ြကီး​ပွား​တိုး​တက် ချမ်း​သာ​ေရး​ကို ဂရုြပုသည်ထက် စိတ်ချမ်း​သာ​ေရး​ကို ပို၍ ဂရုြပု​ေသာ လိုအင်ဆန္ဒ ရှိခဲ့​ြကပါသည်။ ကာယသုခထက် စိတ္တသုခကို ရှာ​ေဖွြခင်း​ သ​ေဘာပင်ြဖစ်သည်။ ထို့​​ေြကာင့်​ တိုင်း​တပါး​မှလာ​ေသာ စိတ်ကူး​စိတ်သန်း​၊ အ​ေတွး​အ​ေခါ်၊ အယူဝါဒ၊ ဓ​ေလ့​ထံုး​စံ စသည်တို့​ကို တိုင်း​ရင်း​သား​တို့​ နား​လည်​ေအာင် ဘာသာြပန်ြကသည်။ ဤသည်မှစ၍ တိုင်း​တပါး​ သား​တို့​၏ ယဉ်​ေကျး​မှုစ္စည်း​ အရပ်ရပ်တို့​ကို ြမန်မာမှုြဖစ်​ေအာင် ​ေဆာင်ြကဉ်း​လာြကသည်။ ထိုအခါ ဘုရား​​ေဟာ ပါဠိကျမ်း​ဂန်များ​မှ အစြပု၍ ထို​ေခတ်လူတို့​အတွက် အသံုး​ချပညာများ​ြဖစ်​ေသာ ​ေဆး​ပညာ၊ ​ေဗဒင်ပညာ၊ နက္ခတ်ပညာ၊ သျှတ္တရပညာ စသည်တိုနှင့်​တကွ ​ေရှး​သူ​ေဟာင်း​တို့​၏ ဒဏ္ဍာရီပံုြပင် စသည်တို့​ကိုပါ ဘာသာြပန်ြကသည်။ ယင်း​ပညာရပ် အား​လံုး​ကို ြခံုြကည့်​လျှင် အသစ်အသစ်​ေသာ ယဉ်​ေကျး​မှုတို့​ကို တိုင်း​ရင်း​သား​တို့​က မိမိတို့​ရှိရင်း​စွဲ ယဉ်​ေကျး​မှုများ​နှင့်​ တသား​တည်း​ြဖစ်​ေအာင် ​ေပါင်း​စပ်လာသည့်​သ​ေဘာကို ​ေတွ့​ရလိမ့်​မည်။

​ေခတ်​ေဟာင်း​၌ ကျွန်ုပ်တို့​သည် သက္ကတနှင့်​ ပါဠိ တည်း​ဟူ​ေသာ နိုင်ငံြခား​ ဘာသာစကား​ စာ​ေပတို့​နှင့်​ ​ေတွ့​ထိခဲ့​ြကသည်။ ထိုအခါ ပါဠိကို ြမန်မာြပန်သည်။ သက္ကတကို ြမန်မာြပန်သည်။ ဤသို့​ြမန်မာြပန်ရာ၌ အြကမ်း​အား​ြဖင့်​ ယခုဆိုလတ္တံ့​​ေသာ အ​ေြခခံ များ​ကို ​ေတွ့​ရသည်။

ဘာသာ​ေဗဒ သ​ေဘာအရ သက္ကတပါဠိနှင့်​ ြမန်မာတို့​သည် အဂင်္လိပ်နှင့်​ြမန်မာ နီး​စပ်သည်ထက် ပို၍နီး​စပ်သည်။ ထို့​​ေြကာင့်​ သက္ကတပါဠိမှ ြမန်မာသို့​ ြပန်ဆို​ေသာအခါ ြပဿနာများ​စွာရှိမည် မဟုတ်ဟု ထင်မှတ်ရ​ေပလိမ့်​မည်။ သို့​​ေသာ် အ​ေတွး​အ​ေခါ်ချင်း​မှာ ရုတ်တရက် တူနိုင်ရန် ခဲယဉ်း​​ေသာ​ေြကာင့်​ ဘာသာြပန်ရာ၌ ထံုး​စံအတိုင်း​ ​ေတွ့​ရတတ်​ေသာ အခက်အခဲများ​ ရှိြမဲပင်ရှိခဲ့​သည်။ သဒ္ဒါ နည်း​အား​ြဖင့်​ တူညီ​ေသာ​ေြကာင့်​ သူ့​စကား​ကို ကိုယ့်​စကား​ြဖစ်​ေအာင် ဖန်တီး​ရာ၌ လွယ်ကူ​ေသာ်ြငား​လည်း​ သူဆိုလို​ေသာ အဓိပ္ပါယ်ကို မိမိက သ​ေဘာ​ေပါက်​ေစရန်ကိုမူ ကာလရှည်ြကာစွာ ​ေဆာင်ရွက်ြကရသည်။ နိဗ္ဗာနကို နိဗ္ဗာန်ဟု အသံလှယ်၍ ဘာသာြပန်ခဲ့​သည်မှာ လွယ်​ေသာ်လည်း​ နိဗ္ဗာန်ကို သ​ေဘာ​ေပါက်ဖိုရာ ပါဠိ​ေတာ်အြပင် အဋ္ဌကထာ၊ ဋီကာ၊ အနုလက်သန်း​ စသည်တို့​ြဖင့်​ ယ​ေန့​တိုင် အဓိပ္ပါယ် ဖွင့်​ဆို​ေပး​​ေနြကရသည်။ ထို့​​ေြကာင့်​ ​ေခတ်​ေဟာင်း​က ဘာသာြပန်ရာတွင် ယခု​ေခတ်သစ်၌ ကျွန်ုပ်တို့​ ြကံု​ေတွ့​​ေနရ​ေသာ အခက်အခဲ များ​ကို ​ေရှး​သူ​ေဟာင်း​တို့​ ြကံု​ေတွ့​ခဲ့​ရလိမ့်​ဟု မှန်း​ဆနိုင်ရာသည်။

သက္ကတ ပါဠိ စသည်တို့​မှ ဘာသာြပန်ပံု

၁။ နိုင်ငံြခား​​ေဝါဟာရ၌ ရှိ​ေသာ အနက်အဓိပ္ပါယ်သည် တိုင်း​ရင်း​သား​ ​ေဝါဟာရ၌ရှိ​ေသာ အနက်အဓိပ္ပါယ်နှင့်​ ထပ်တူထပ်မျှ ြဖစ်လျှင် အ​ေထွအထူး​ ြကံဆ၍ ဘာသာြပန်ရန် မလိုပါ။ ပါဠိ၌လာ​ေသာ ​ေဂါဏသည် ြမန်မာ၌လာ​ေသာ နွား​နှင့်​ အတူတူဟုဆိုလျှင် ​ေဂါဏကို နွား​ဟု ဘာသာြပန်ရန်သာ ရှိသည်။ ဤနည်း​ြဖင့်​ ပထဝီကို ​ေြမ၊ အာ​ေပါကို ​ေရ၊ ဝါ​ေယာကို ​ေလ၊ ​ေတ​ေဇာကို မီး​ ဟု ဘာသာြပန်ခဲ့​သည်။ ပုဂံ​ေခတ်က သာဓုကို (​ေခတ်​ေရး​နည်း​အရ) " ​ေကာင်း​​ေလှင့်​တည်း​ " ဟုဘာသာြပန်၏။ တ​ေခတ်က ၎င်း​ကိုပင် " ​ေဩာ် -- ​ေကာင်း​၏ " ဟုလည်း​ ဘာသာြပန်ခဲ့​ြက၏။

၂။ သို့​​ေသာ် ​ေဝါဟာရဆိုသည်မှာ တကမ္ဘာလံုး​တွင် သူ့​၌ရှိလျှင် ငါ့​၌လည်း​ရှိသည်ဟု တွက်ဆ၍မရ​ေချ။ အ​ေတွး​အ​ေခါ်၊ အြကား​အြမင်၊ အ​ေတွ့​အြကံု၊ အြပုအမူကိုလိုက်၍ သူ့​၌ရှိ​ေသာ ​ေဝါဟာရသည် မိမိ၌မရှိ၊ မိမိ၌ရှိ​ေသာ ​ေဝါဟာရသည် သူ့​၌မရှိ ြဖစ်တတ်သည်။ ဥဒါဟရုဏ်ဆိုလျှင် " ​ေမာ်​ေတာ်ကား​ " ​ေဝါဟာရသည် သူ၌ရှိ၍ ကျွန်ုပ်တို့​မရှိ​ေသာ ​ေဝါဟာရြဖစ်သည်။ ထိုအခါ ကျွန်ုပ် တို့​သည် အဂင်္လိပ်ဘာသာ အ​ေခါ်အ​ေဝါ်အတိုင်း​ ​ေမာ်​ေတာ်ကား​ဟူ​ေသာ ယာဉ်ကို ​ေမာ်​ေတာ်ကား​ဟုပင် ​ေခါ်ြကသည်။ ြမန်မာလို အဘယ့်​​ေြကာင့်​ ထွင်၍မ​ေခါ်ရသနည်း​။ ထွင်စရာမလို၍ မထွင်ြခင်း​ ြဖစ်သည်။ ဘုရား​တွင်တင်​ေသာ ထီး​ကို အဂင်္လိပ်တို့​က အဂင်္လိပ် ​ေဝါဟာရအတွက် အသစ်တီထွင်ြခင်း​ မြပုပဲ၊ Tee, Hti စသည်ြဖင့်​ လံုး​ဝယူလိုက်သည်။ ထို့​​ေြကာင့်​ ယင်း​စကား​သည် ​ေအာက်စဖို့​ အဂင်္လိပ် အဘိဓာန်ထဲသို့​ ​ေရာက်သွား​သည်။ ဤသ​ေဘာသွား​အတိုင်း​ ဒါန၊ သီလ၊ ဘာဝနာ၊ ဘိက္ခု၊ ဘိက္ခုနီ၊ စာဂ၊ စာရိတ၊ ပညာ၊ မာလာ၊ သီတာ၊ သိဂင်္ီ၊ မဥ္ဇူ စသည်တို့​သည် ြမန်မာြဖစ်၍ ​ေနြကြပီ။ ​ေခတ်ဦး​တွင် ယင်း​​ေဝါဟာရကို ြမန်မာဆံဆံ ြပန်ဆိုထား​သည်ကို ​ေတွ့​ရ၏။ ပုဂံ​ေခတ်က သာဓုကို ​ေကာင်း​​ေလှင့်​တည်း​ ဟု ဘာသာြပန်ခဲ့​သည်။ သို့​​ေသာ် ယ​ေန့​ သာဓုသည် သာဓုပင် ြဖစ်​ေနသည်။ သာဓုထက်ပို၍ " နား​ဝင်ပီယံ " ြဖစ်​ေသာစကား​ပင် မရှိ​ေတာ့​​ေချ။ ဤသ​ေဘာကား​ တိကျ​ေလ​ေအာင် မူရင်း​ကို မူရင်း​အတိုင်း​ ယူ​ေသာနည်း​ဟု ဆိုနိုင်ရာသည်။ ဤသည်တွင် အသံလှယ်​ေသာ စနစ်ယူ၍ ြဖစ်လာ​ေလသည်။

၃။ အသံလှယ်ရာတွင် မူရင်း​​ေဝါဟာရအတိုင်း​ အသံလှယ်ြခင်း​ ရှိသကဲ့​သို့​ပင် ြမန်မာမူြပု၍ နာမသတ်နည်း​ကို အသံုး​ြပု သည်လည်း​ ရှိသည်။ ထို့​​ေြကာင့်​ စိတ္တကို စိတ်၊ ​ေစတသိက ကို ​ေစတသိတ်၊​ ရူပ ကို ရုပ်၊ နိဗ္ဗာန ကို နိဗ္ဗာန်၊ စတုရ န္တ ကို စတုရန်း​ စသည်ြဖင့်​ နာမသတ်၍ အသံလှယ်ြကသည်။ ယင်း​စကား​တို့​ကိုပင် ပါဠိပျက်စကား​ဟု ​ေခါ်ြကသည်။ (ဤသို့​ဆိုလျှင် ဘိုလတို (Bolt)ကို အဂင်္လိပ်ပျက်စကား​ဟု ​ေခါ်ရ​ေချမည်။ ယ​ေန့​အဖို့​ ဤကဲ့​သို့​ နိုင်ငံြခား​မှ ပျက်လာ​ေသာ စကား​တို့​သည် ြမန်မာ့​​ေဝါဟာရ ထဲတွင် များ​စွာရှိ​ေနသည်။)

၄။ ထိုသို့​နာမသတ်နည်း​ြဖင့်​ အသံလှယ်ရာတွင် ပါဠိပျက်နှင့်​ ြမန်မာစစ်စစ်ကို တွဲ၍ ​ေဝါဟာရ တီထွင်သည်ကိုလည်း​ ​ေတွ့​ရသည်။ စာ​ေပဗိမာန်၊ ပါစကမီး​၊ ကုသိုလ်လုပ်သည် စ​ေသာစကား​များ​သည် ပါဠိပျက်နှင့်​ ြမန်မာတွဲထား​​ေသာ စကား​များ​ြဖစ်သည်။ ဤသို့​တွဲရာ၌ မတူ​ေသာ အနက်နှစ်ခုကို တွဲြခင်း​ြဖစ်သည်။ သို့​​ေသာ် အနက်တခုတည်း​ကိုပင် ပါဠိ​ေဝါဟာရ​ေရာ ြမန်မာ​ေဝါဟာရပါ တွဲ၍ သံုး​သည်လည်း​ရှိသည်။ ဥဒါဟရုဏ်ကား​ စိတ်နှလံုး​၊ ဆင်း​ရဲဒုက္ခ၊ အကျင့်​သီလ စသည်တို့​တည်း​။ ဤသို့​တွဲ၍ သံုး​သည်မှာ မူရင်း​အနက်ကို ထင်ရှား​​ေစလို၍ သံုး​ြခင်း​ြဖစ်၏။ တခါတရံ၌လည်း​ ပါဠိပျက်ကိုပင် သ​ေဘာတခုတည်း​အတွက် နာမ်ထပ်ဆင့်​၍ သံုး​သည်လည်း​ ရှိြပန်သည်။ ကိုယ်ခန္ဓာ၊ အတ္တ​ေဘာ၊ အြမိုက်(အမတ) နိဗ္ဗာန် စသည်တို့​တည်း​။

၅။ သက္ကတပါဠိတို့​၌ ထင်​ေသာအနက်နှင့်​ နီး​စပ်ရာသ​ေဘာကို ယူ၍ ဘာသာြပန်သည်လည်း​ ရှိသည်။ အနက်ြပန်သည်ဟု ဆိုရမည် ထင်၏။ ဥဒါဟရုဏ်း​ကား​ -
ဝံသာနုရက္ခိတ တရား​ = မျိုး​ချစ်တရား​
သဟဇ = တမိသား​ချင်း​
ကာဠပက္ခ = လဆုလကွယ်
ကာဠ​ေလာဏ = ဆား​မီး​ဖုတ်
မံသစက္ခု = ပကတိမျက်စိ (ဤ၌ " ပကတိ " သည် ြမန်မာ​ေယာင်​ေဆာင်​ေနသည်ကို သတိြပုရန် ရှိသည်။)
မူရင်း​စကား​အတိုင်း​ တိကျစွာ တိုက်ရိုက်ြပန်ရလျှင် ဝံသာနုရက္ခိတကို အမျိုး​၏ အစဉ်ကို​ေစာင့်​ြခင်း​ ဟူ၍၎င်း​၊ သဟဇကို အတူတကွ ြဖစ်ြခင်း​ဟူ၍၎င်း​၊ ကာဠပက္ခကို မည်း​နက်​ေသာ လဝက်ကာလဟူ၍၎င်း​၊ ကာဠ​ေလာဏကို မည်း​နက်​ေသာ ဆား​ဟူ၍၎င်း​၊ မံသစက္ခုကို အသား​မျက်စိဟူ၎င်း​ ဘာသာြပန်ရဘွယ်ရှိ၏။

နိသျြပန်

ယခုဆိုခဲ့​သမျှမျာ ​ေဝါဟာရတလံုး​ချင်း​ ဘာသာြပန်​ေသာအခါ ​ေတွ့​ရ​ေသာ​ေယဘုယျနည်း​များ​ ြဖစ်သည်။ ပုဒ်တခုလံုး​၊ ဝါကျ တခုလံုး​၊ အပိုဒ်တပိုဒ်လံုး​ကို ဘာသာြပန်​ေသာအခါ နိသျြပန်ကို သံုး​သည်။ ဤနိသျြပန်နည်း​မှာ တိုက်ရိုက်ြပန်နည်း​ ြဖစ်၏။ တနည်း​၊ လံုး​​ေကာက်ြပန်ြခင်း​ ဟူ၍လည်း​ ဆိုနိုင်ရာသည်။ ဥဒါဟရုဏ်း​ကား​ ဤသို့​တည်း​။
​ေဘာ​ေဒဝပုတ္တ - အိုနတ်သား​
ဗလာနံ - သူမိုက်တို့​ကို
ယာ အ​ေသဝနာစ - အြကင်မမှီဝဲ မဆည်း​ကပ်ရြခင်း​သည် လည်း​​ေကာင်း​
ပဏ္ဍိတာနံ - ပညာရှိ​ေသာသူတို့​ကို
ယာ ​ေသဝနာစ - အြကင်မှီဝဲ ဆည်း​ကပ်ရြခင်း​သည် လည်း​​ေကာင်း​
ပူဇ​ေနယျာနံ - ပူ​ေဇာ်ထိုက်​ေသာသူတို့​ကို
ယာပူဇာစ - အြကင်ပူ​ေဇာ်ရြခင်း​သည်လည်း​​ေကာင်း​
အတ္ထိ - ရှိ၏
ဧတံ - ဤသံုး​ပါး​​ေသာတရား​သည်
မဂင်္လံ - မဂင်္လာဟူ၍
တွံ - သင်နတ်သား​သည်
ဂဏှာဟိ - မှတ်​ေလ​ေလာ့​
(ဆယ်​ေစာင်တွဲ)

နိသျြပန်၏ ရည်ရွယ်ချက်သည် ပါဠိ​ေတာ်၏ အာ​ေဘာ်ကို မ​ေပျာက်မပျက်ရ​ေအာင် ထိန်း​သိမ်း​​ေသာ သ​ေဘာရှိသည်ဟု ထင်ပါသည်။
ဤကဲ့​သို့​ ပါဠိမှ ြမန်မာသို့​ တိုက်ရိုက်ြပန်ဆို​ေသာ ဓ​ေလ့​​ေြကာင့်​ ြမန်မာဝါကျ အထံုး​အဖွဲ့​တွင် " အြကင်အရပ်၌ သူရှိ၏။ ထိုသူရှိရာ အရပ်သို့​ ချဉ်း​ကပ်၏။ " ဟူ၍၎င်း​၊ " အြကင်သူသည် ခိုး​အံ့​၊ ထိုသူကို အြပစ်​ေပး​​ေလ " ဟူ၍၎င်း​ ပါဠိသက် အသံုး​အနှုန်း​တို့​ ထွန်း​ကား​ခဲ့​သည်။

ဤနိသျြပန်သည် စကား​လံုး​အလိုက် တိကျ​ေသာ သ​ေဘာရှိ၏။ သို့​​ေသာ် ပါဠိမကျွမ်း​ကျင် သူတို့​အဖို့​ ပါဠိဆံလွန်း​​ေသာ စကား​ကို အနက်မထင်နိုင် ြဖစ်ရသည်လည်း​ ရှိ၏။ ထိုအခါ အဖွင့်​နှင့်​တကွ ဘာသာြပန်ြခင်း​ကို တီထွင်လာြကသည်။ ဥဒါဟရုဏ်ကား​ ဤသို့​တည်း​။

​ေသာဘဂဝါ၊ ထိုအကျွန်ုပ်တို့​ဆရာ ြမတ်စွာဘုရား​သည်။ ဣတိပိ၊ ဤသို့​လျှင် ြဗဟ္မာနတ်လူ သံုး​ဘံု သူတို့​၏ ြကည်ြဖူ ​ေကာ်​ေရာ် ပူ​ေဇာ်အထူး​ကို ခံထိုက်​ေြကာင်း​ြဖစ်​ေသာ သီလဂုဏ်၊ သမာဓိဂုဏ်၊ ပညာဂုဏ်၊ ဝိမုတ္တိဂုဏ်၊ ဝိမုတ္တိဥာဏဒဿနဂုဏ် တို့​နှင့်​ ြပည့်​စံု​ေတာ် မူ​ေပ​ေသာ​ေြကာင့်​လည်း​။ အရဟံ၊ အရဟ မည်​ေတာ်မူ၏။

ဣတိပိ၊ ဤသို့​လျှင် သစ္စာ​ေဉ ယျ ဓမ္မအဖံု အလံုး​စံုတို့​ကို အကုန်မကျန် ြမတ်​ေရွှဉာဏ်ြဖင့်​ အမှန်ထွန်း​လင်း​ အလင်း​သိြမင် ​ေတာ်မူ​ေပ​ေသာ​ေြကာင့်​လည်း​။ သမ္မာသမ္ဗု​ေဒ္ဓ​ါ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ မည်​ေတာ်မူ​ေပ၏။
ဣတိပိ၊ ဤသို့​လျှင် စရဏအြပား​ တဆယ့်​ငါ့​း​တည့်​ သံုး​ပါး​နှစ်ြဖာ ဉာဏ်ဝိဇ္ဇာတို့​နှင့်​ ​ေကာင်း​စွာ ြပည့်​စံု​ေတာ်မူ​ေသာ ​ေြကာင့်​လည်း​။ ဝိဇ္ဇာစရဏ သမ္ပန္န မည်​ေတာ်မူ​ေပ၏။
(လယ်တီဂုဏ်​ေတာ်ဖွင့်​)

အဂင်္လိပ်ြမန်မာ ဘာသာြပန်

စကား​ချီး​၌ ဆိုခဲ့​​ေသာအတိုင်း​ ဤ​ေခတ်၌ သိပ္ပံ၊ တက်ခနိုလိုဂျီနှင့်​ သက်​ေမွး​ဝမ်း​​ေကျာင်း​ ပညာရပ်တို့​သည် နိုင်ငံြခား​မှ ြပန့်​နှံ့​လာ​ေသာအခါ ထိုပညာအကျိုး​ကို ခံစား​ရ​ေလ​ေအာင် ကျွန်ုပ်တို့​ အား​ထုတ်လျက်ရှိြကသည်။ ယ​ေန့​အဖို့​ ထိုပညာများ​ကို အဂင်္လိပ် ဘာသာမှတဆင့်​သာလျှင် လက်ခံရရှိ​ေနြကသည်။ အနာဂတ်တွင် ြပင်သစ်၊ ရုရှ၊ ဂျာမနီ စ​ေသာ ဘာသာစကား​များ​မှ တဆင့်​ လက်ခံ ရယူစရာရှိသည်။ သို့​​ေသာ် ယခုမျက်​ေမှာက်အတွက် အဂင်္လိပ်စာကို အသံုး​များ​​ေနြက၍ အဂင်္လိပ်ြမန်မာ ဘာသာြပန်ပံုကိုသာ အကဲခပ် ြကည့်​စရာ ရှိသည်။

သဒ္ဒါနည်း​အား​ြဖင့်​ ြကည့်​လျှင် ​ေရှး​က ဆိုခဲ့​​ေသာအတိုင်း​ ပါဠိသက္ကတတို့​သည် ြမန်မာနှင့်​ နီး​စပ်သည်။ သို့​​ေသာ် အဂင်္လိပ် ဘာသာမှာ ြမန်မာနှင့်​​ေဝး​၏။
ဤသို့​ ​ေဝး​​ေသာ်ြငား​လည်း​ နှစ်​ေပါင်း​များ​စွာ အတူတကွ ဆက်ဆံ​ေပါင်း​သင်း​ လာြက​ေသာအခါ ထိုဘာသာနှစ်ရပ်သည် အကျွမ်း​တဝင် ြဖစ်လာြကသည်။ ဤသို့​ အကျွမ်း​တဝင် ြဖစ်လာြက​ေသာအခါ အဂင်္လိပ်စကား​ကို ြမန်မာလို အနက်ထင်​ေအာင် ထုတ်​ေဖာ်လာြက၏။ ပါဠိသက္ကတကို ြမန်မာလို ြပန်ရာ၌ သံုး​စွဲ​ေသာ နည်း​တို့​သည် ြမန်မာတို့​၏ မူလနည်း​နိသျများ​ ြဖစ်ြကသည်။ ထိုမူလနည်း​မှ ြပန်ရာ၌ သံုး​စွဲ​ေသာ နည်း​တို့​သည် ြမန်မာတို့​၏ မူလနည်း​နိသျများ​ ြဖစ်ြကသည်။ ထိုမူလနည်း​မှ လှီး​လွှဲ၍မရ​ေချ။ ထို့​​ေြကာင့်​ အဂင်္လိပ်မှ ြမန်မာသို့​ ြပန်ဆိုရာတွင် အထက်၌ ြပဆိုခဲ့​​ေသာ ပါဠိြမန်မာြပန် သ​ေဘာသွား​အတိုင်း​ပင် လိုက်နာရသည်။ ထို့​​ေြကာင့်​ tiger ကို ကျား​ဟု ဘာသာြပန်သည်။ သို့​​ေသာ် ​ေရဒီယိုကို အသံလှယ်၍ ​ေရဒီယိုဟုပင် ယူ​ေလသည်။ ​ေရဒီယိုကို အသံလှယ်လျှင် အဖတ်ရ လွယ်​ေတာ့​မည် မဟုတ်။ ထို့​​ေြကာင့်​ အိတ်​ေဆာ့​ ြဖစ်လာသည်။ ဤသ​ေဘာသွား​အတိုင်း​ သိပ္ပံပညာ ​ေဝါဟာရ များ​ကို အသံလှယ် လာြက​ေသာအခါ hydrogen ကို ဟိုက်ြဒိုဂျင် ဟူ၍၎င်း​ cholorotheophyllinate ကို ကလိုရိုသီယိုဖိုက်လင်နိတ် ဟူ၍၎င်း​၊ chromobacteriumrbefaciens ကို ခလိုမိုဗက်တီရီယမ်ရူဗီဖာဆီအင်း​ ဟူ၍၎င်း​၊ calculus ကို ကာလကုလ ဟူ၍၎င်း​ ​ေရး​ြကသည်။ ဤသို့​ အသံလှယ်ြကသည်မှာ ြမန်မာ​ေဝါဟာရ သက်သက်ြဖင့်​ ​ေရး​၍မြဖစ်​ေသာ​ေြကာင့်​၎င်း​၊ သိပ္ပံ​ေဝါဟာရ အတိအကျ ထား​ရှိရန် သင့်​​ေသာ​ေြကာင့်​၎င်း​ ြဖစ်၏။ အထူး​သြဖင့်​ သိပ္ပံ​ေဝါဟာရသည် အဂင်္လိပ်​ေဝါဟာရ မဟုတ်​ေတာ့​​ေချ။ ြပင်သစ်၊ ဂျာမနီ၊ ရုရှ စသည့်​ တကမ္ဘာလံုး​နှင့်​ ဆိုင်​ေသာ ​ေဝါဟာရ ြဖစ်သည်။ ယင်း​တို့​ကို မူလအတိုင်း​ ထား​သင့်​​ေသာ​ေြကာင့်​ မူလ​ေဝါဟာရကို အသံလှယ်ြခင်း​ ြဖစ်သည်ဟု ​ေယဘုယျ ဆိုနိုင်သည်။

ပါဠိမှ ြမန်မာြပန်စဉ်က ပါဠိတဝက် ြမန်မာတဝက် ရှိသကဲ့​သို့​ပင် အဂင်္လိပ်မှ ြမန်မာြပန်ရာတွင်း​လည်း​ ြမန်မာတဝက် အဂင်္လိပ်တဝက် ရှိသည်။ ြမန်မာ့​​ေဝါဟာရနှင့်​ ကမ္ဘာသံုး​ သိပ္ပံ​ေဝါဟာရကို ​ေရာ​ေနှာ၍ သံုး​သည်လည်း​ ရှိသည်။ ထို့​​ေြကာင့်​ achromatic telescope အက်ခရိုမက်တစ် အ​ေဝး​ြကည့်​ မှန်​ေြပာင်း​ ဟူ၍၎င်း​၊ decarbonization ကို ကာဗွန်ပယ်ြခင်း​ ဟူ၍၎င်း​၊ zinc oxide ကို သွပ်​ေအာက်ဆိုဒ် ဟူ၍၎င်း​ ြပန်ဆိုြကသည်။

ထို့​ြပင် မူလ​ေဝါဟာရကို ဆိုလို​ေသာ အနက်အဓိပ္ပါယ်ကို မရရ​ေအာင် တိုက်ရိုက်ယူ၍ ဘာသာြပန်ြကသည်လည်း​ ရှိ၏။ ဤနည်း​ြဖင့်​ Materialist Determinism သည် ရုပ်ပဓာနဝါဒ၊ conveyor belt သည် သယ်ပတ်ြကိုး​၊ two-core cable သည် ဒွိဒူနန်း​၊ cash flow သည် ​ေငွသား​စီး​ဆင်း​မှု ဟူ၍ ြဖစ်​ေလသည်။ တခါတရံ တိုက်ရိုက် ြပန်ြခင်း​ြဖင့်​ မလံု​ေလာက်​ေသာအခါ မူရင်း​စကား​ အဓိပ္ပါယ်ကို ဖွင့်​၍ ဘာသာြပန်ရသည်။ ဥဒါဟရုဏ်မှာ television ကို အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်​​ေပး​​ေသာ သ​ေဘာြဖင့်​ ရုပ်ြမင်သံြကား​ဟု ဘာသာြပန်သည်။ ြကက်ဥ စစ်​ေဆး​ြခင်း​နှင့်​ဆိုင်​ေသာ candling ​ေဝါဟာရကို မီး​​ေရာင်ြဖင့်​ စစ်​ေဆး​ြကည့်​ရှုြခင်း​ဟု ဘာသာြပန်သည်။ တဖန်လည်း​ မူရင်း​စကား​ ဆိုလိုရင်း​ကို တိုင်း​ရင်း​သား​စကား​ြဖင့်​ အဓိပ္ပါယ် အနီး​စပ်ဆံုး​ ြကံဆ၍ ဘာသာြပန်သည်လည်း​ ရှိသည်။ ဥဒါဟရုဏ်အား​ြဖင့်​ cement ကို ဗိလပ်​ေြမ၊ camera obscura ကို အပ်​ေပါက်ကမ္မရာ၊ binominal expression ဒွိနာမကိန်း​တန်း​ဟု ဘာသာြပန်ြခင်း​ ြဖစ်သည်။ ထို့​ြပင် cementation ကို သူ့​​ေနရာနှင့်​သူလိုက်၍ တွဲဆက်ြခင်း​ဟု ဘာသာြပန်သည့်​အြပင် ဗိလတ်​ေြမကိုင်ြခင်း​၊ ကာဗွန်သွင်း​ြခင်း​ ဟူ၍လည်း​ ဘာသာြပန်သည်။

ယင်း​တို့​ကို အချို့​က အရပ်သား​ နား​မလည်ဟု ဆိုြကသည်။ ပညာရပ်အလိုက် တီထွင်ထား​​ေသာ ​ေဝါဟာရတို့​ကို အရပ်သား​ နား​မလည်နိုင်ပါ။ ကျွန်ုပ်တို့​ တိုင်း​ရင်း​သား​ ဘာသာစကား​ြဖင့်​ ဗိ​ေန္ဓာပညာ၊ နက္ခတ်ပညာ၊ ​ေဗဒင်ပညာ စသည်တို့​ကို တတ်ကျွမ်း​သူတို့​က ​ေြပာြကဆိုြက​ေသာအခါ ယင်း​ပညာရပ်တို့​ကို မ​ေလ့​လာဖူး​​ေသာ အရပ်သား​သည် နား​လည်မည်မဟုတ်ပါ။ အဘိဓမ္မာ ဆရာများ​က အာဝဇ္ဇန်း​၊ သမ္ပဋိစ္ဆိုန်း​၊ သန္တီရဏ၊ ဝု​ေဋ္ဌာ၊ ​ေဇာ၊ တဒါရံု ဟူ၍ စိတ်အစဉ်ကို ​ေြပာဆိုြက​ေသာအခါ ကျွန်ုပ်တို့​ သာမန်အရပ်သူ အရပ်သား​ များ​သည် နား​မလည်နိုင်ြကပါ။ အဘိဓမ္မာကို အဘိဓမ္မာ ဆရာတို့​က အဘိဓမ္မာ ​ေဝါဟာရြဖင့်​ ​ေြပာဆိုြကသကဲ့​သို့​ သိပ္ပံပညာကို သိပ္ပံ ပညာရှင်တို့​က သိပ္ပံ​ေဝါဟာရြဖင့်​ ​ေြပာဆိုြကလိမ့်​မည်။ စင်စစ် သိပ္ပံပညာ​ေဝါဟာရမှာ ယင်း​ပညာရှင်တို့​ အလွယ်တကူ မှတ်မိ​ေအာင် သ​ေကင်္တ အမှတ်အသား​များ​ နှင့်​တူသည်။ ထို့​​ေြကာင့်​ အချို့​က သိပ္ပံ​ေဝါဟာရ ဆိုသည်မှာ သိပ္ပံလက်​ေရး​တိုပင် ြဖစ်သည်ဟု ​ေြပာြကသည်။

ဘာသာြပန်သူ၏အလုပ်

ပညာရှင်တို့​ သူတို့​အချင်း​ချင်း​ ​ေြပာဆိုသံုး​စွဲ​ေသာ ​ေဝါဟာရကို အရပ်သူ အရပ်သား​ နား​မလည်လျှင်၊ ဝိဇ္ဇာသိပ္ပံစ​ေသာ ပညာများ​ကို လူကံုထံ မည်သို့​အ​ေရာက် ​ေပး​ပို့​နိုင်ပါမည်နည်း​။ ဤ​ေမး​ခွန်း​ကို ​ေမး​ြကည့်​လိုက်​ေသာအခါ ဘာသာြပန်သူတို့​အတွက် အလုပ်​ေပါ်လာပါသည်။ ဤစာတန်း​အဖို့​ ကျွန်​ေတာ်သည် ဘာသာြပန် ​ေဆာင်း​ပါး​အ​ေြကာင်း​ကိုသာ တင်ြပရန် ရည်ရွယ်​ေသာ​ေြကာင့်​ ဘာသာြပန် ​ေဆာင်း​ပါး​​ေရး​သူတို့​အဖို့​ အလုပ်တာဝန် ရှိလာြပီဟု ​ေြပာဆိုလိုပါသည်။ ဘာသာြပန် ​ေဆာင်း​ပါး​​ေရး​သူသည် ဝိဇ္ဇာ၊ သိပ္ပံ၊ တက်ခနိုလိုဂျီ၊ သက်​ေမွး​ဝမ်း​​ေကျာင်း​ ပညာရပ်များ​ နိုင်ငံြခား​စာ​ေပ၌ ရှိ​ေနသည်ကို ြမန်မာပရိသတ် လူထုထဲသို့​ ​ေရာက်​ေအာင် ​ေဆာင်ြကဉ်း​​ေပး​ရန် တာဝန်ရှိ​ေနပါသည်။

​ေရှး​ဦး​စွာ ဘာသာြပန်သူသည် အသစ်အသစ် ​ေပါ်လာ​ေသာ ​ေဝါဟာရတို့​ကို အများ​နား​လည်​ေအာင် ရှင်း​လင်း​ြပရ ​ေပလိမ့်​မည်။ ယခုအခါ ဝိဇ္ဇာသိပ္ပံ​ေဝါဟာရတို့​ကို ​ေခတ်နှင့်​တ​ေြပး​တည်း​ အမှီလိုက်​ေနရ​ေသာ​ေြကာင့်​ ​ေန့​စဉ်​ေဝါဟာရ​ေပါင်း​ ​ေသာင်း​​ေြခာက်​ေထာင်မျှ ​ေပါ်​ေနသည်။ သို့​​ေသာ် လူထုနှင့်​ အသံုး​တည့်​​ေသာ ​ေဝါဟာရများ​ကား​ အသင့်​အတင့်​သာ ရှိပါမည်။ လူထုက မသံုး​ပဲ မ​ေနနိုင်​ေသာ ​ေဝါဟာရများ​ကို ​ေရှး​ဦး​ပထမ ဘာသာြပန်သူက လူထုအား​ မိတ်ဆက်​ေပး​ရပါမည်။ ဤသို့​မိတ်ဆက်​ေပး​ရန် တာဝန်ရှိ​ေနြခင်း​​ေြကာင့်​ အထက်တွင်ပါဠိမှ ဘာသာြပန်ပံုနှင့်​ ဤ​ေခတ် ဝိဇ္ဇာသိပ္ပံ စ​ေသာ ပညာရပ်ဆိုင်ရာ ​ေဝါဟာရတို့​ကို ဘာသာြပန်ပံုကို ယှဉ်ြပခဲ့​ြခင်း​ ြဖစ်ပါသည်။ ဘာသာြပန်ရာ၌ အ​ေသး​စိတ်တို့​တွင် ​ေရှး​​ေခတ်နှင့်​ ယခု​ေခတ် ကွဲလွဲချင် ကွဲလွဲမည်။ သို့​​ေသာ် အရင်း​မူလတို့​၌ကား​ ကွဲလွဲစရာမရှိပါ။ ယခုဘာသာြပန်​ေနြကသည်မှာ ​ေရှး​​ေခတ်က နိုင်ငံြခား​ဘာသာများ​ကို ြပန်ဆို​ေနြကသည်နှင့်​ သ​ေဘာသွား​ အတူတူပင် ြဖစ်ပါသည်။

ကျွန်​ေတာ်တို့​ ငယ်ရွယ်စဉ်က တက္ကသိုလ်​ေရာက်မှ အမီး​ဗား​ဟူ​ေသာ ​ေဝါဟာရကို အဓိပ္ပါယ်သိရ၍ အ​ေကာင်အထည်နှင့်​ တကွ ြမင်ရသည်။ ဤ​ေခတ် ကျွန်​ေတာ်တို့​၏ သား​သမီး​များ​သည် အမီး​ဗား​ကို ကဗျာဖွဲ့​၍ စပ်​ေနြကြပီ။ ယ​ေန့​ ကျွန်ုပ်တို့​အတွက် " စိမ်း​ " ​ေန​ေသာ ​ေဝါဟာရတို့​သည် အနာဂတ်တွင် ရိုး​သွား​​ေပမည်။ ဘာသာြပန်သူတို့​က အ​ေြခခံ​ေဝါဟာရများ​ကို လူထုနှင့်​ နီး​စပ်​ေအာင် ​ေဆာင်ြကဉ်း​​ေပး​သည်နှင့်​ အမျှ အနာဂတ်တွင် အသစ်​ေပါ်လာ​ေသာ ပညာရပ်ဆိုင်ရာ ​ေဝါဟာရ အ​ေြခခံတို့​ကို အများ​က အကျွမ်း​တဝင် လာြကမည် ြဖစ်သည်။

စွယ်စံုကျမ်း​ကျင်ရန်လိုြခင်း​

ဘာသာြပန်သူသည် မိမိ၏ ဘာသာစကား​နှင့်​ မိမိက ဘာသာြပန်ရမည့်​ ဘာသာစကား​ နှစ်ခုစလံုး​ကို ကျွမ်း​ကျင်ရ​ေပ လိမ့်​မည်။ ဤ၌ ကျွမ်း​ကျင်ဆိုသည်မှာ ထမင်း​စား​​ေရ​ေသာက် ကျွမ်း​ကျင်ြခင်း​ထက် ပို၍ ကျွမ်း​ကျင်သင့်​ပါသည်။ မိမိဘာသာစကား​ကို မိမိ မနိုင်လျှင်လည်း​​ေကာင်း​၊ သူတပါး​ ဘာသာစကား​ကို မိမိမနိုင်လျှင်လည်း​​ေကာင်း​ ဘာသာြပန်ရာတွင် အမှား​မှား​ အယွင်း​ယွင်း​ချည်း​ ြဖစ်ရပါလိမ့်​မည်။

ဝိဇ္ဇာသိပ္ပံ စ​ေသာ ပညာရပ်တို့​ကို ဘာသာြပန်​ေသာအခါ ပါဠိမှ ြမန်မာလို နိသျြပန် ြပန်ဆို၍မရပါ။ အဘယ့်​​ေြကာင့်​ဆို​ေသာ် ြမန်မာတို့​၏ ဝါကျ ဖွဲ့​ထံုး​နည်း​နှင့်​ အဂင်္လိပ်တို့​၏ ဝါကျဖွဲ့​ထံုး​နည်း​သည် မနီး​စပ်ြခင်း​​ေြကာင့်​ ြဖစ်ပါသည်။ ထို့​​ေြကာင့်​ အဂင်္လိပ်မှ ြမန်မာလို တလံုး​ချင်း​ အဓိပ္ပါယ် လံုး​​ေကာက်များ​ကို ဘာသာြပန်ဘိသကဲ့​သို့​ ြပန်လျှင် ြမန်မာတို့​များ​စွာ နား​​ေထွး​ဘွယ် ရှိပါသည်။ ထို့​​ေြကာင့်​ ဘာသာြပန်သူသည် မိမိဘာသာစကား​၏ သဒ္ဒါအသံုး​အနှုန်း​၊ အီဒီယမ်များ​ကို ကျွမ်း​ကျင်ရပါမည်။ တိုတို​ေြပာရလျှင် နှစ်ဘာသာကို ပိုင်ပိုင်နိုင်နိုင် တတ်ကျွမ်း​ရမည်ဟု ဆိုရပါမည်။

သို့​​ေသာ် ဘာသာစကား​၌ ကျွမ်း​ကျင်ရံုနှင့်​ မြပည့်​စံုပါ။ မိမိဘာသာြပန်လို​ေသာ ပညာရပ်ကိုလည်း​ ကျွမ်း​ကျင်ရပါမည်။ ဓာတု​ေဗဒ၊ ရူပ​ေဗဒ သိပ္ပံဘာသာြပန်သူသည် ဓာတု​ေဗဒ၊ ရူပ​ေဗဒ ပညာရပ်တို့​ကို နှံ့​စပ်ရပါလိမ့်​မည်။ ဤ၌လည်း​ ယခု​ေခတ် ဓာတု​ေဗဒ ရူပ​ေဗဒ ပညာကိုသာ တဖက်သတ် တတ်ကျွမ်း​​ေနရံုနှင့်​ မလံု​ေလာက်ပါ။ ြမန်မာမှု၌ ရှိနှင့်​ြပီး​​ေသာ ​ေဆး​ကျမ်း​ဓာတ်ကျမ်း​တို့​ကိုလည်း​ အ​ေြခခံအား​ြဖင့်​ တတ်ကျွမ်း​သင့်​ပါသည်။ ြမန်မာမှု၌ရှိ​ေသာ ပထဝီ၊ ​ေတ​ေဇာ၊ အာ​ေပါ၊ ဝါ​ေယာ၊ မဟာဘုတ် ​ေလး​ပါး​တို့​ကို အနုြမူ ဖွဲ့​စည်း​ပံုနှင့်​ယှဉ်၍ ြကည့်​တတ်ပါလျှင် ​ေဝါဟာရနှင့်​ အ​ေြကာင်း​ရပ် နှစ်ခုစလံုး​ကို ပိုင်ပိုင်နိုင်နိုင် ြဖစ်လာပါလိမ့်​မည်။ ထိုအခါ စွယ်စံုသ​ေဘာ​ေပါက်သူသည် လူထုအများ​တို့​ ပိုင်ပိုင်နိုင်နိုင် နား​လည်​ေအာင် ရှင်း​လင်း​၍ ဘာသာြပန်ဆိုနိုင်စရာ အ​ေြကာင်း​ရှိလိမ့်​မည်။

မိမိဘာသာြပန်ဆိုရမည့်​ ပညာရပ်၌လည်း​ နှစ်ဖက်စွယ်စု့​ ကျွမ်း​ကျင်ရမည်ဆို​ေသာ အချက်သည် ဝိဇ္ဇာပညာနှင့်​ အကျံုး​ဝင်​ေသာ ယဉ်​ေကျး​မှု ဓ​ေလ့​ထံုး​တမ်း​တို့​သည် အ​ေြခခံပင်ြဖစ်သည်။ ထို့​​ေြကာင့်​ အနုပညာဆိုင်ရာ အ​ေြကာင်း​ရပ်ကို နိုင်ငံြခား​မှ ယူ၍ ဘာသာြပန်ဆိုလျှင် နိုင်ငံြခား​ အနုပညာရပ်ကို ပတ်ပတ်နပ်နပ် နား​လည်ရံုနှင့်​ မြပီး​ပါ။ မိမိ၏ တိုင်း​ရင်း​သား​ အနုပညာရပ် ကိုလည်း​ ပတ်ပတ်နပ်နပ် နား​လည်ရပါမည်။ စာ​ေပဆိုင်ရာ ပညာတို့​ကို ဘာသာြပန်ရာ၌ သူတပါး​၏ ယဉ်​ေကျး​မှု ဓ​ေလ့​ထံုး​စံကိုလည်း​ နား​မလည်၊ မိမိနိုင်ငံနှင့်​ လူမျိုး​၏ ယဉ်​ေကျး​မှု ယဉ်​ေကျး​မှု ဓ​ေလ့​ထံုး​စံကိုလည်း​ နား​မလည်။ အဘိဓာန်တွင် ​ေပါ်လာ​ေသာ စကား​လံုး​ များ​ကို အ​ေြခတည်၍ နိသျြပန်ဘိသကဲ့​သို့​ ဘာသာြပန်လျှင် မိမိ​ေရး​​ေသာစာကိုပင်လျှင် မိမိအဓိပ္ပါယ် မ​ေဖာ်တတ်​ေလာက်​ေအာင် ​ေသွဖီ ရွဲ့​​ေစာင်း​သွား​ နိုင်ပါသည်။ အလွယ်ဘာသာြပန်ြခင်း​နှင့်​ အလွဲဘာသာြပန်ြခင်း​တို့​​ေြကာင့်​ မြကာခဏ အြငင်း​ပွား​ခဲ့​ြက​ေသာ ြပဿနာများ​ ရှိခဲ့​ဖူး​ပါသည်။ ဤသို့​ြဖစ်ရြခင်း​မှာ မိမိ၏ ဘာသာစကား​ကို မနိုင်၊ သူတပါး​၏ ဘာသာစကား​ကိုလည်း​ မနိုင်၊ မိမိ၏ ယဉ်​ေကျး​မှုအ​ေြခခံကို မကျွမ်း​ကျင်၊ သူတပါး​ ယဉ်​ေကျး​မှု အ​ေြခခံကိုလည်း​ မကျွမ်း​ကျင်၊ ဤအ​ေြကာင်း​တို့​​ေြကာင့်​ပင် ြဖစ်သည်။

ထို့​​ေြကာင့်​ စီး​ပွား​​ေရး​၊ လူမှု​ေရး​၊ ယဉ်​ေကျး​မှုဆိုင်ရာ ပညာရပ်တို့​ကို ြဖစ်​ေစ၊ သိပ္ပံ၊ တက်ခနိုလိုဂျီ၊ သက်​ေမွး​ဝမ်း​​ေကျာင်း​ ဆိုင်ရာ ပညာရပ်တို့​ြဖစ်​ေစ ဘာသာြပန် ​ေဆာင်း​ပါး​ရှင်က တင်ြပရန် ရည်ရွယ်လျှင်၊ မိမိတင်ြပ​ေန​ေသာ ​ေဆာင်း​ပါး​၏ နယ်နိမိတ် ​ေဘာင်အတွင်း​၌ရှိ​ေသာ ​ေဝါဟာရနှင့်​ အ​ေြကာင်း​ရပ် နှစ်ခုစလံုး​တွင် ကျွမ်း​ကျင်​ေစရန် ြကိုး​ပမ်း​သင့်​သည်။ ယင်း​သို့​ကျွမ်း​ကျင်လျှင် ​ေဝါဟာရတို့​ကို နား​လည်​ေအာင် ရှင်း​ြပတတ်မည်။ စိတ်ကူး​စိတ်သန်း​ အ​ေတွး​အ​ေခါ် တို့​ကို နား​ဝင်​ေအာင် ရှင်း​ြပတတ်မည်။ သို့​မှသာလျှင် ဘာသာြပန် ​ေဆာင်း​ပါး​သည် အကျိုး​​ေပး​နိုင်လိမ့်​မည်။

အထက်တွင် ပါဠိမှ ြမန်မာလိုြပန်ရာတွင် နိသျနည်း​ကို ချဲ့​ထွင်၍ အဖွင့်​၀ဏ္ဏနာ သ​ေဘာ ဘာသာြပန်ပံုကို ဥဒါဟရုဏ် ​ေပး​ခဲ့​သည်။ ဤဥဒါဟရုဏ်ကို ​ေလ့​လာလျှင် အဓိပ္ပါယ် ဖွင့်​ဆို​ေပး​​ေသာ ဘာသာြပန်နည်း​သည် လူထုအတွက် အလွန်အကျိုး​များ​ လိမ့်​မည်ဟု ယူဆပါသည်။ အဂင်္လိပ်စာ၌ paraphrase ဟု​ေခါ်​ေသာ သ​ေဘာရှိသည်။ ခဲခက်​ေသာ ကဗျာကို အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်​ဆို ​ေပး​ြပီး​လျှင် စကား​​ေြပြပန်​ေသာ သ​ေဘာြဖစ်ပါသည်။ ဤသ​ေဘာကို ဘာသာြပန်နည်း​၌ အသံုး​ြပုလျှင် လူထုနား​လည်လွယ်မှု အကျိုး​တရား​ ြဖစ်ထွန်း​လာစရာ ရှိပါသည်။

ဤကဲ့​သို့​ အဖွင့်​ဝဏ္ဏနာနည်း​ြဖင့်​ ရှင်း​လင်း​ြပ၍ ဘာသာြပန်သင့်​​ေသာ နမူနာနှစ်ရပ်ကို ​ေအာက်တွင် ​ေဖာ်ြပထား​ပါသည်။
I knew that I had no ( lyrical qaulity ). I had a small vocabulary ... I had little gift of metaphor; the original and striking simile seldom occurred to me. ( Poetic flights ) and the great ( imaginative sweep ) were beyond my powers. I could admire their ( far-fetched tropes ) and the usual but suggestive language in which they clothed their thouhts, but my own invention never presented me with such emvellishments; and I was tired of trying to do what did not come easily to me.
-W.Somereset Maungham in
( The Summing ) Up
အထက်တွင် စာလံုး​​ေစာင်း​ြဖင့်​ ြပထား​​ေသာ စကား​ရပ်တို့​ကို ဘာသာြပန်သူက တိုက်ရိုက်ြပန်ဆို ​ေပး​ရံုမျှနှင့်​ အဓိပ္ပါယ် ​ေပါ်မည်မဟုတ်ပါ။ တိုက်ရိုက်ြပန်ဆို ြပန်လျှင်လည်း​ ြမန်မာ့​အ​ေတွး​နှင့်​ အဂင်္လိပ်အ​ေတွး​ မတူြက၍ ြမန်မာနား​တွင် ဝင်မည်မဟုတ်ပါ။ ထိုအခါ ဘာသာြပန်သူသည် အဓိပ္ပါယ်အဖွင့်​နှင့်​ ဘာသာြပန်ရင်း​၊ နီး​စပ်​ေသာ စကား​လံုး​များ​ကို တီထွင်​ေပး​ရန် ရှိ​ေပလိမ့်​မည်။

Dr.Hugh Simpson points out that the samples out that the samples of the astromaut's urine would have provided priceless evidence about the biological rythm of the body. But the material was dumped into space.
Daily rythms occour not only in the cycle of sleep and waking but also on the ( molecular levels ) in the amounts of various chemicals produce throughout the day. Little is known about the clock that sets the rythms, and some scientists have supposed that influences as subtle as the earth's ( magnetic field ) may be involved, It is hard to exclude such influences in the laboratory, which is why Apollo 8 ... would have pro--Nature, Jan 11,1969.
ဤ​ေကာက်နှုတ်ချက်၌လည်း​ စာလံုး​​ေစာင်း​ြဖင့်​ ြပထား​​ေသာ ​ေဝါဟာရတို့​ကို ြမန်မာစကား​ အစား​ထိုး​၍ ​ေပး​လိုက်ရံုမျှနှင့်​ ကိစ္စြပီး​နိုင်မည် မဟုတ်ပါ။ ဤ​ေကာက်နှုတ်ချက်တွင် clock ဆို​ေသာ ​ေဝါဟာရကို သတိြပုမိြကပါလိမ့်​မည်။ ယင်း​ကို နာရီဟု တိုက်ရိုက် ြပန်လျှင် ြမန်မာတို့​အဖို့​ နား​​ေထွး​မည်ဆိုသည်ကို အများ​ပင် သိရှိနိုင်ြကပါသည်။ ပထမစာပိုဒ်၌ပါ​ေသာ biological rythm ဆို​ေသာ စကား​ကို ​ေဆာင်း​ပါး​ရှင်က ဒုတိယစာပိုဒ်တွင် မသိမသာ ရှင်း​လင်း​​ေဖာ်ြပထား​ပံုကိုလည်း​ ​ေလ့​လာြကည့်​ြက ​ေစလိုသည်။ ဤသည်မှာ စာ​ေရး​ရာ၌ လိမ္မာကျွမ်း​ကျင်​ေြကာင်း​ ြပဆိုပါသည်။ ဘာသာြပန်သူသည်လည်း​ ဘာသာြပန်ရင်း​ လိမ္မာကျွမ်း​ကျင်စွာ မသိမသာ ရှင်း​ြပ သွား​နိုင်စရာ အ​ေြကာင်း​ရှိပါသည်။

ယ​ေန့​အ​ေြခအ​ေနနှင့်​ အနာဂတ်အလား​အလာ

ဘာသာြပန်​ေဆာင်း​ပါး​ တင်ြပရာ၌ သိပ္ပံ၊ တက်ခနိုလိုဂျီ၊ သက်​ေမွး​ဝမ်း​​ေကျာင်း​ ပညာရပ်များ​ လျှင်ြမန်စွာ တိုး​တက်လာပံုကို စကား​ချီး​၌ ​ေြပာဆိုခဲ့​​ေသာ​ေြကာင့်​ ၎င်း​တို့​ချည်း​ အ​ေရး​ြကီး​​ေနသည်ဟု တဖက်တည်း​ကိုသာ မြမင်သင့်​ပါ။ ယခု​ေခတ်၌ အ​ေတွး​အ​ေခါ် ​ေြပာင်း​လဲြခင်း​လည်း​ အ​ေရး​ြကီး​​ေနပါသည်။ ထို့​​ေြကာင့်​ အ​ေတွး​အ​ေခါ်နှင့်​ ပတ်သက်၍ နိုင်ငံြခား​​ေလာက အြမင်များ​သည် ​ေန့​စဉ် လျှင်ြမန်စွာ ကူး​စက်လျက် ရှိ​ေနသည်ကိုလည်း​ ဆင်ြခင်ြကရန် ရှိပါသည်။ ဤအ​ေတွး​အ​ေခါ်ပိုင်း​နှင့်​ စပ်လျဉ်း​၍ ​ေြပာရလျှင် တိုင်း​တပါး​ သား​တို့​၏ နိုင်ငံ​ေရး​၊ စီး​ပွား​​ေရး​၊ လူမှု​ေရး​၊ ယဉ်​ေကျး​မှု စသည်တို့​၌ ထိထိ​ေရာက်​ေရာက် ​ေလ့​လာ၍ ဘာသာြပန်နိုင်ြကမှသာ ဖတ်ရှုသူ ပရိသတ်တို့​သည် သ​ေဘာတရား​ကို လက်​ေတွ့​နှင့်​ညီ​ေအာင် အသံုး​ချနိုင်ြကြပီး​လျှင် လက်​ေတွ့​မှလည်း​ သ​ေဘာတရား​တို့​ကို ​ေကာက်နှုတ်၍ ယူတတ်ပါမည်။ သို့​မှသာ ြမန်မာ့​​ေြမ​ေရ ြမန်မာ့​အ​ေြခအ​ေနနှင့်​ ကိုက်ညီ​ေသာ ြမန်မာ့​ဝါဒ ြမန်မာ့​လမ်း​စဉ် ြမန်မာ့​စံနစ်တို့​ ထွန်း​ကား​လာနိုင်ပါမည်။ ထို့​​ေြကာင့်​ ဤ​ေခတ်သစ် အ​ေတွး​အ​ေခါ် အယူအဆပိုင်း​ဆိုင်ရာတို့​တွင် မှန်မှန်ကန်ကန် ဘာသာြပန်နိုင်​ေသာ အ​ေြခသို့​ ​ေရာက်​ေအာင် ြကိုး​စား​ြကရ ပါဦး​မည်။

​ေရှး​ယခင်က နိုင်ငံ​ေရး​​ေဝါဟာရ၊ စီး​ပွား​​ေရး​၊ လူမှု​ေရး​ ​ေဝါဟာရ၊ ဒဿနိက​ေဗဒ ​ေဝါဟာရတို့​ကို အလွယ်ဘာသာြပန် ခဲ့​ြကြခင်း​​ေြကာင့်​ အဓိပ္ပါယ် အ​ေကာက်မှား​နိုင်​ေသာ သ​ေဘာကို ကျွန်​ေတာ်သည် တင်ြပဖူး​ပါသည်။ ယခုဤစာတန်း​နှင့်​အတူ ၁၉၅၂ ခု ဇွန်လထုတ် ​ေသွး​​ေသာက် မဂ္ဂဇင်း​တွင် ကျွန်​ေတာ်​ေရး​သား​ခဲ့​​ေသာ " ဘာသာြပန် ြမန်မာစကား​ " ​ေဆာင်း​ပါး​ကို ​ေနာက်ဆက်တွဲအြဖစ် တင်ြပထား​ပါသည်။ ထို​ေဆာင်း​ပါး​ကိုြကည့်​၍ ယ​ေန့​မည်၍မည်မျှ တိုး​တက်လာြပီ ဆိုသည်ကို ချင့်​ချိန်နိုင်ြကပါြပီ။ အဓိပ္ပါယ်​ေပါ်​ေအာင် ပံုစံတခုကို ထုတ်နုတ်ြပဆိုပါမည်။ ​ေရှး​ယခင်က Dialectical Materialism ကို အနုပဋိ​ေလာမရုပ်ဝါဒ ဟု ဘာသာြပန်ခဲ့​သည်။ ယင်း​ကို မ​ေြပြပစ်​ေသး​ဟု ကျွန်​ေတာ် ​ေစာဒကတက်ခဲ့​ ဖူး​ပါသည်။ Dialectics ဆို​ေသာ​ေဝါဟာရကို အဓိပ္ပါယ်မိ​ေအာင် ​ေြပြပစ်​ေအာင် ဘာသာြပန်​ေပး​ြကပါရန် တိုက်တွန်း​နှိုး​​ေဆာ်ခဲ့​ပါသည်။ ယခုအခါ Dialectical Method ကို အညမညနည်း​ (ဝါ) မဇ္ဈိမပဋိပဒါနည်း​ဟု ဘာသာြပန်ဆိုလာြကြပီ။ ​ေရှး​ကနှင့်​ နှိုင်း​စာလျှင် များ​စွာတိုး​တက်လာသည်ကို ​ေတွ့​နိုင်ပါမည်။

ယခုအခါ Means of production ကို ကုန်ထုတ်အရင်း​အနှီး​၊ Instrument of productions ကို ကုန်ထုတ်ကရိယာ၊ Production relations ကို ကုန်လုပ်ဆက်ဆံ​ေရး​ စသည်ြဖင့်​ ​ေရှး​ယခင်ကထက် ပိုမိုကျစ်လစ်​ေအာင်၊ ပိုမိုတိကျ​ေအာင်၊ ပိုမို၍ အမှန်နှင့်​နီး​စပ်​ေအာင် ဘာသာြပန်လာြကသည်ကို ​ေတွ့​​ေနရသည်။ ​ေဆာင်း​ပါး​ ဘာသာြပန်သူတို့​သည် ဝိဇ္ဇာသိပ္ပံ ဘာသာရပ်များ​ကို ယ​ေန့​တညီတညာတည်း​ ြဖစ်​ေအာင် ြကိုး​စား​၍ ဘာသာြပန်​ေနြကသည်ကို ​ေလ့​လာြကရန် ရှိပါသည်။ ယခုအခါ ဘာသာြပန်ဌာနများ​၊ သု​ေသသန အဖွဲ့​အစည်း​များ​ စသည်တို့​မှာ တက္ကသိုလ်၌လည်း​ ရှိသည်။ အစိုး​ရဌာနဆိုင်ရာ တို့​၌လည်း​ရှိသည်။ ြမန်မာ့​ဆိုရှယ်လစ် လမ်း​စဉ်ပါတီ ၌လည်း​ရှိသည်။ ၎င်း​ဌာန အသီး​သီး​တို့​မှ ဘာသာြပန်ဆိုပံုကို ဘာသာြပန်​ေဆာင်း​ပါး​ရှင်များ​က ​ေလ့​လာသွား​ြကပါလျှင် ဘာသာြပန်ပံု ြပန်နည်း​ တိုး​တက်​ေကာင်း​မွန်လာမည် အမှန်ြဖစ်ပါသည်။

ယခု ကျွန်​ေတာ်တို့​ ဘာသာြပန် စာ​ေပနှီး​​ေနှာဖလှယ်ပွဲ ကျင်း​ပခိုက်တွင် အာကာသယာဉ် ​ေစလွှတ်ြခင်း​ဆိုရာ ​ေဝါဟာရ ​ေပါင်း​များ​စွာတို့​ ​ေပါ်​ေပါက်​ေနပါြပီ။ ယင်း​တို့​ကို သတင်း​စာဆရာများ​က ပထမဦး​စွာ ြကံု​ေတွ့​၍ ဘာသာြပန်လျက် ရှိ​ေနြကပါသည်။ ဥဒါဟရုဏ်ြပရလျှင် Service Propulsion System, lunar Excursion Module, Lunar Orbit Insertion, Extravehicular Activites, Pericynthion, Apocynthion, Mascons စ​ေသာ​ေဝါဟာရတို့​ကို တီထွင်လျက် ရှိ​ေနြကပါြပီ။ တက်ခနိုလိုဂျီ တိုး​တက်မှုရှိသည်နှင့်​အမျှ ​ေဝါဟာရမျိုး​စံုတို့​ ​ေပါ်လာပါဦး​မည်။

၁၈၆၈ ခုနှစ်တွင် ​ေမအိဂျီဘုရင်သည် ဂျပန်နိုင်ငံကို ပထမဦး​စွာ စည်း​ရံုး​သည်။ ဤသည်မှစ၍ ဂျပန်ဘုရင်သည် နိုင်ငံအသီး​သီသို့​ ပညာသင်​ေစလွှတ်ြပီး​လျှင် အ​ေနာက်တိုင်း​ ပညာရပ်များ​ကို ဂျပန်ဘာသာြပန် ဆို​ေစခဲ့​သည်။ ကျွန်ုပ်တို့​နိုင်ငံတွင် မင်း​တုန်း​မင်း​တရား​​ေခတ်က ပညာသင်များ​​ေစလွှတ်၍ အ​ေနာက်တိုင်း​ပညာရပ်များ​ကို ဘာသာြပန်ရန် ြကိုး​ပမ်း​ခဲ့​​ေသာ သ​ေဘာသွား​ အတိုင်း​ြဖစ်သည်။

သို့​​ေသာ် စင်စစ် ဂျပန်တို့​၏ ပညာ​ေရး​သမိုင်း​ကို ြပန်ြကည့်​လျှင် ဂျပန်တို့​သည် ၁၇၅၆ ခုနှစ်၌ အ​ေနာက်နိုင်ငံ ​ေဆး​ပညာ ​ေကျာင်း​ကို တည်​ေထာင်ခဲ့​သည်။ ၁၈၁၁ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံြခား​ စာ​ေပများ​ကို ဘာသာြပန်ရန် ဌာနတည်​ေထာင် ဖွင့်​လှစ်ခဲ့​သည်။ ​ေမအိဂျီ ဘုရင်လက်ထက် ​ေရာက်​ေသာအခါ ယင်း​ကဲ့​သို့​ ကလလ​ေရြကည် တည်ခဲ့​​ေသာ ဘာသာြပန်လုပ်ငန်း​သည် ပိုမိုြကီး​မား​ တိုး​တက်လာသည်။ ယ​ေန့​တိုင်​ေအာင်ပင် ဂျပန်နိုင်ငံ ဘာသာြပန်လုပ်ငန်း​သည် အြကီး​အကျယ် တိုး​တက်​ေနသည်။ သို့​ရာတွင် ယ​ေန့​အဖို့​ရာ၌ ရုရှနိုင်ငံသည် ဂျပန်နိုင်ငံထက် များ​စွာ တိုး​တက်ကျယ်ဝန်း​ ြကီး​မား​​ေသာ ဘာသာြပန်ဌာနကို ထူ​ေထာင်ြပီး​ြဖစ်သည်။ အနာဂတ်တွင် ကျွန်ုပ်တို့​နိုင်ငံ၌ ဘာသာြပန်ြခင်း​သည် တိုင်း​ြပုြပည်ြပု လုပ်ငန်း​တခု ြဖစ်လာလိမ့်​မည်။ အနာဂတ်ကို ​ေြမှာ်၍ ယ​ေန့​ပင် ြပင်ဆင်သင့်​သည်ဟု ထင်ြမင်ပါသည်။ ဘာသာြပန် ​ေဆာင်း​ပါး​ရှင်များ​မှ အစြပု၍ အြခား​ဘာသာြပန် သုခမိန်တို့​အား​လံုး​ပါ မိမိတို့​၏ ကျွမ်း​ကျင်မှုကို ​ေြပာင်​ေြမာက်သည်ထက် ​ေြပာင်​ေြမာက်​ေအာင် ြကိုး​စား​ြကပါလျှင် အနာဂတ်အတွက် ြကိုတင်ြပင်ဆင်ရာ ​ေရာက်ပါသည်။

ဘာသာြပန် ြမန်မာစကား​

​ေမာင်ထင်

ြမန်မာဘာသာကို ရံုး​သံုး​ဟူ၍ ြပဋ္ဌာန်း​လိုက်သည်နှင့်​ တြပိုင်နက် လူအများ​သည် ြမန်မာစာ အ​ေရး​ြကီး​လာပံုကို အာရံု ​ေစာမိလာြကသည်။
သို့​ရာတွင် အဂင်္လိပ်စာကို သံုး​​ေလ့​သံုး​ထရှိ​ေသာ တိုင်း​ရင်း​သား​တို့​နှင့်​ ြမန်မာစာကို မတတ်ကျွမ်း​​ေသာ နိုင်ငံ​ေတာ်သား​ အြဖစ် ခံယူြကသူတို့​ကား​ ချူသံပါ​ေလာက်​ေအာင် ညည်း​တွား​ြက​ေပလိမ့်​မည်။ အချို့​ကား​ ညည်း​တွား​ရံုမျှနှင့်​ မြပီး​​ေသး​ဘဲ ကမ္ဘာသံုး​ အဂင်္လိပ်စာကို ြမန်မာစာနှင့်​ အစား​ထိုး​၍ မြဖစ်နိုင်ဟူ​ေသာ အ​ေြကာင်း​ြပချက်ြဖင့်​ နှာ​ေခါင်း​ရှံု့​ြကသည်လည်း​ ရှိ၏။

ထိုနှာ​ေခါင်း​ရံှု့​ြကသည်ကို သ​ေဘာတရား​ နား​မလည်သူတို့​က ​ေယာင်ဝါး​ဝါး​ြဖင့်​ ဟုတ်လှြပီဟု မှတ်​ေကာင်း​မှတ်ြက ​ေပလိမ့်​မည်။ ကမ္ဘာသံုး​ အဂင်္လိပ်စာ၏ ပညာတန်ဖိုး​ကို နား​မလည်သူကလည်း​ အဂင်္လိပ်စာတတ်တို့​ကို အြပန်အလှန် နှာ​ေခါင်း​ရံှု့​၍ ြမန်မာစာကို မှီကာ မာန်မာနတရား​များ​ ဝင်သြဖင့်​ ပညာမျက်စိ စံုလံုး​ကန်း​ြခင်း​ဘဝသို့​ ကျ​ေရာက်ြက​ေပလိမ့်​မည်။

ကျွန်ုပ်၏ ရည်ရွယ်ချက်ကား​ ​ေခတ်နှင့်​နှိုင်း​ယှဉ်၍ ​ေပါ်လာ​ေသာ ြပဿနာတို့​ကို ယထာဘူတကျ​ေအာင် ဆင်ြခင်သံုး​သပ် နိုင်ြက​ေစြခင်း​ငှာ အ​ေြကာင်း​ြခင်း​ရာတို့​၏ မူလဘူတကို နိှုက်ြပရန်ြဖစ်သည်။
ြပည်​ေထာင်စု ြမန်မာနိုင်ငံ၏ အ​ေရး​အရာ ဟူသမျှ၌ ြမန်မာစာသည် အဓိကြဖစ်​ေစရမည်။ ဤအချက်သည် သဘာဝတ္ထ ကျ​ေသာ အချက်ြဖစ်သည်။ သို့​​ေသာ် ြမန်မာစကား​၏ အလား​အလာသည် ​ေခတ်မှီကမဘာသံုး​ ဘာသာစကား​တို့​နှင့်​ ယှဉ်နိုင်သ​ေလာ၊ ဥပမာ ဂီတနှင့်​ စပ်လျဉ်း​​ေသာ ​ေဝါဟာရများ​သည် ဣတလီ ဘာသာစကား​ကဲ့​သို့​ ြမန်မာစကား​၌ ြကွယ်ဝပါ၏​ေလာ။ ဂျာမန်ဘာသာ စကား​၌ကဲ့​သို့​​ေသာ ​ေဆး​ပညာနှင့်​စပ်လျဉ်း​​ေသာ ​ေဝါဟာရများ​ ြကွယ်ဝပါ၏​ေလာ။ မဂဓဘာသာ စကား​၌ကဲ့​သို့​ ပရမတ္တ အရာနှင့်​ စပ်လျဉ်း​​ေသာ ​ေဝါဟာရများ​ ြကွယ်ဝပါ၏​ေလာ။ လက်တင်နှင့်​ ဂရိတ်ဘာသာ စကား​များ​၌ကဲ့​သို့​ ​ေလာကဓာတ်ပညာနှင့်​ စပ်လျဉ်း​​ေသာ ​ေဝါဟာရများ​ ြကွယ်ဝပါ၏​ေလာ။

ယင်း​သို့​ ​ေမး​သည်ရှိ​ေသာ် ​ေြဖရန်ခက်သည်။ သို့​​ေသာ် ထို​ေမး​ခွန်း​တို့​၌ ဇာတိ​ေပါ်​ေနသည် ထို​ေပါ်​ေန​ေသာ ဇာတိမှာ အြခား​မဟုတ်၊ ဣတလီ ဘာသာ၌ ဂီတဆိုင်ရာ ​ေဝါဟာရများ​ ြကွယ်၀၏။ သို့​​ေသာ် အြခား​ပညာရပ်ဆိုင်ရာ ​ေဝါဟာရတို့​ ြကွယ်ဝသည်ဟု မဆိုနိုင်။ ဤသ​ေဘာအတိုင်း​ ဂျာမန်ဘာသာ၊ ဂရိတ်ဘာသာ၊ မဂဓဘာသာ၊ လက်တင်ဘာသာ တို့​၌လည်း​ လူမျိုး​နှင့်​ တိုင်း​ြပည်အလိုက် သန်ရာသန်ရာ ပညာတို့​အတွက် ​ေဝါဟာရများ​ ြကွယ်၀​ေစကာမူ အြခား​နုန့်​နဲ့​​ေသာ ပညာရပ်တို့​အတွက် ​ေဝါဟာရ များ​မှာ ​ေခါင်း​ပါး​လျက် ရှိမည်ဟု စိတ်ချစွာ ယံုြကည်နိုင်​ေပသည်။

ဘာသာစကား​ဟူသည်ကို ဘုရား​က ဖန်ဆင်း​​ေပး​သည်မဟုတ်။ လူနှင်လူ၏ ပတ်ဝန်း​ကျင်က တီထွင်​ေပး​ြခင်း​မျှသာ ြဖစ်သည်။ သို့​ြဖစ်၍ ​ေလာက၌ မည်သည့်​ဘာသာစကား​ကိုမျှ ကံုလံုြကွယ်ဝြပီဟု မဆိုစ​ေကာင်း​။
ထို့​​ေြကာင့်​ ြမန်မာစကား​သည် ​ေခတ်ပတ်ဝန်း​ကျင်၏ အ​ေြခအ​ေနကို လိုက်၍ အလား​အလာ ရှိ​ေပသည်။ ြပည့်​စံုြကွယ်ဝြပီ ဟူ၍ကား​ မဆိုသာ။ သို့​​ေသာ် ​ေရှ့​အဖို့​၌ တိုး​တက်မည့်​ အလား​အလာများ​စွာ ရှိ​ေနသည်ကို ဤ​ေဆာင်း​ပါး​ြဖင့်​ မကျယ်မကျဉ်း​ ြပလို​ေပသည်။

ဘာသာစကား​တရပ်၌ ပတ်ဝန်း​ကျင်၏ ​ေစ့​​ေဆာ်မှု တိုက်တွန်း​မှု စသည်တို့​ မရှိလျှင် ​ေဝါဟာရသည် မတိုး​ပွား​။ ြကာလျှင် ထိုဘာသာစကား​တို့​သည် အသက်ကင်း​​ေသာ (ဝါ) ​ေသသွား​​ေသာ ဘာသာစကား​သာလျှင် ြဖစ်ရမည်။ ဥပမာ ပါဠိဘာသာကိုြကည့်​။ ထိုဘာသာစကား​ကို အသံုး​နည်း​လာခဲ့​သည့်​အ​ေလျာက် ဤ​ေခတ်၏ စက်မှုလက်မှု ယဉ်​ေကျး​မှုဆိုင်ရာ စကား​များ​ကို ထိုဘာသာ၌ ရှာ​ေဖွ၍လည်း​ မ​ေတွ့​နိုင်။ ထိုဘာသာစကား​ြဖင့်​ အသစ်ထွင်၍လည်း​ စံနစ်မကျ။ သို့​​ေသာ် ယ​ေန့​တိုင် ကမ္ဘာအရပ်ရပ်၌ သံုး​စွဲလျက် ရှိ​ေသာ အဂင်္လိပ်ဘာသာ၊ ြပင်သစ်ဘာသာ၊ ဂျာမန်ဘာသာ တို့​၌ကား​ အမျိုး​မျိုး​​ေသာ ​ေဝါဟာရတို့​ ြကွယ်ဝလာခဲ့​​ေလြပီ။ ကျွန်ုပ်တို့​သည် ရုရှား​လူမျိုး​တို့​၏ ဆလဗ်ဘာသန္တရ (Slavonic Language) တို့​ မကျွမ်း​ကျင်​ေသာ​ေြကာင့်​ ထိုဘာသာစကား​တို့​၏ အတိမ်အနက်ကို မမှန်း​ဆနိုင်​ေချ။ သို့​​ေသာ် ​ေခတ်​ေပါ်နိုင်ငံ​ေရး​ဝါဒ အသီး​သီး​ဆုင်ရာ ​ေဝါဟာရများ​ကား​ မုချ ထိုဘာသာစကား​တို့​၌ ြကွယ်ဝလျက် ရှိ​ေပလိမ့်​မည်ဟု မှန်း​ဆနိုင်​ေပသည်။

အကယ်၍ ပထဝီဝင် အ​ေနအထား​အရ ြမန်မာနိုင်ငံသည် လူသူမ​ေပါက်​ေရာက်​ေသာ ​ေတာင်အာဖရိက​ေဒသ၌ တည်ရှိခဲ့​ပါမူ အိန္ဒိယ၊ တရုပ်၊ ယိုး​ဒယား​၊ မ​ေလး​၊ အဂင်္လိပ်၊ ​ေပါ်တူဂီ၊ ြပင်သစ်၊ အ​ေမရိကန် အစရှိ​ေသာ နိုင်ငံတို့​နှင့်​ အဆက်အသွယ် ကင်း​မဲ့​ရ​ေပ လိမ့်​မည်။ ဤသို့​ြဖစ်လျှင် သိမ် ဟူ​ေသာစကား​၊ လံြခား​ ဟူ​ေသာစကား​၊ ဖရင်း​ချား​ ဟူ​ေသာစကား​၊ နိုင်လွန် ဟူ​ေသာစကား​တို့​ ပတ်ဝန်း​ကျင်မှ ​ေစ့​​ေဆာ်တိုက်တွန်း​ချက်တို့​ ကင်း​မဲ့​​ေသာ ယဉ်​ေကျး​မှုအစုစုတို့​နှင့်​ ဆက်သွင်း​ြခင်း​ကင်း​​ေသာ​ေြကာင့်​ စာ​ေပ၊ ဂီတအနုပညာ၊ ဗိသုကာပညာ၊ ​ေလာကဓာတ်ပညာ၊ နိုင်ငံ​ေရး​ပညာ၊ လူမှု​ေရး​ပညာ၊ စက်မှုလက်မှုပညာ စသည့်​ ပညာအစုစုတို့​မှ တဆင့်​ ခံရအပ်​ေသာ ​ေဝါဟာရတို့​ ြကွယ်ဝြခင်း​ကင်း​မဲ့​လျက် ရှိ​ေပလိမ့်​မည်။ ယ​ေန့​ ကျွန်ုပ်တို့​​ေနစဉ် သံုး​စွဲ​ေန​ေသာ ​ေဝါဟာရတို့​ကို ြပန်လည် စိစစ်လျှင် ​ေခတ်အ​ေလျာက် ြကွယ်ဝလာသည်ကို ​ေတွ့​နိုင်​ေပသည်။

ြမန်မာမှု လိုက်စား​သူတို့​အဖို့​ ယ​ေန့​ြပုလုပ်ဖွယ်တာဝန်မှာ ထိုြကွယ်ဝမှုတို့​ကို တတ်နိုင်သမျှ ​ေခတ်နှင့်​ညီ​ေသာ ြပည့်​စံုမှု ြဖစ်​ေအာင် ြကိုး​စား​ရဘိုြဖစ်သည်။
ယင်း​သို့​​ေန့​စဉ်နှင့်​အမျှ ပတ်ဝန်း​ကျင်၏ ​ေစ့​​ေဆာ်ြခင်း​ကို ခံ​ေနရ​ေသာ ကျွန်ုပ်တို့​၏ သာသာစကား​ရပ်များ​မျာ ​ေခတ်အလိုက် မည်သို့​​ေြပာင်း​လဲလာပံုကို ကျွန်ုပ် အြမွက်မျှ ြပဆိုပါမည်။
ြမန်မာတို့​သည် သက္ကရာဇ် ၁၂၄၇ ခုနှစ်မှစ၍ သူတပါး​လက်​ေအာက်ခံ ြဖစ်ခဲ့​ရသည်။ သို့​​ေသာ် လက်​ေအာက်ခံဘဝ၌ တင်း​တိမ်​ေရာင့်​ရဲကာ မ​ေနြက။ အစဉ်သြဖင့်​ လှုပ်ရှား​ခဲ့​ြကသည်။ သို့​ြဖစ်၍ နိုင်ငံ​ေရး​ ြကိုး​ပမ်း​မှုတို့​တွင် အနိုင် နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံ​ေရး​ အ​ေတွး​အ​ေခါ်၊ အယူဝါဒ၊ လုပ်ငန်း​စဉ် စသည်တို့​ကို ​ေလ့​လာခဲ့​ြကသည်။ စင်စစ် နိုင်ငံ​ေရး​မျက်စိ ပွင့်​ခဲ့​သည်မှာ ြဗိတိသျှတို့​၏ ဖိနှိပ်မှုနှင့်​ ရင်ဆိုင်ခဲ့​ရသည့်​ ​ေန့​မှစ၍ ပွင့်​ခဲ့​သည်။ သို့​​ေသာ် သမိုင်း​၏ အလိုကို ​ေထာက်ရှုလျှင် နိုင်ငံ​ေရး​ြကိုး​ပမ်း​မှုတွင် ​ေတာ်လှန်​ေရး​လမ်း​စကို ြမင်ခဲ့​သည့်​အ​ေလျာက် ပထမဦး​စွာ လံု့​လထုတ်သူမှာ ​ေယာအတွင်း​ဝန် ဦး​လှိုင်ဟူ၍ ​ေနှာင်း​လူတို့​အသိများ​​ေသာ ​ေရွှြပည်ဝန် ြဖစ်​ေလသည်။

​ေရွှြပည်ဝန်သည် ရာဇဓမ္မသဂင်္ဟ ကျမ်း​တ​ေစာင့်​ြဖင့်​ အသက်ဦး​ဆံပိုင် ဘုရင်စံနစ်ကို ​ေတာ်လှန်၍ Constitutional Manarchy ဟု​ေခါ်​ေသာ ဥပ​ေဒအရ စီရင်အုပ်ချုပ်သည့်​ ဘုရင့်​စနစ်ကို ြကံ​ေဆာင်သူြဖစ်၏။ ၎င်း​၏ ​ေခတ်တွင် နိုင်ငံ​ေရး​အရ ြဗိတိသျှတို့​နှင့်​ ကူး​လူး​ ဆက်ဆံရသည် ြဖစ်ရာ နိုင်ငံ​ေရး​ အ​ေတွး​အ​ေခါ်တို့​နှင့်​ စပ်လျဉ်း​၍ ြဗိတိသျှစံနစ်များ​ကို ြမန်မာအသွင်သို့​ ​ေြပာင်း​ရန် ြကံ​ေဆာင်ခဲ့​သည်။ သို့​​ေသာ် ​ေရွှြပည်ဝန်၏ ​ေခတ်သည် နန်း​တွင်း​နိုင်ငံ​ေရး​ ဝဲဩဃမှ လွတ်​ေြမာက်နိုင်​ေသာ ​ေခတ်မဟုတ်​ေသး​​ေသာ​ေြကာင့်​ ြမန်မာ့​​ေဝါဟာရတွင် ပါလီမင်ဟူ​ေသာ အသံုး​အနှုန်း​သည်သာလျှင် ​ေကာင်း​စွာတွင်ကျယ်ခဲ့​​ေပသည်။

​ေရွှြပည်ဝင်သည် ြဗိတိသျှအုပ်ချုပ်​ေရး​မှ အထက်လွှတ်​ေတာ်တို့​၏ သ​ေဘာကို ြမန်မာဆံဆံ ဤသို့​ညွှန်ြကခဲ့​သည်။
၁။ နိုင်ငံတွင် ြမို့​​ေကျး​ရွာလူတို့​က သ​ေဘာတူ​ေပး​သည့်​ လူြကီး​စုသတင်း​။
၂။ အရိုး​အစဉ် အတိုင်း​လာ​ေသာ မှူး​မတ်စုသတင်း​။
ယ​ေန့​ကျွန်ုပ်တို့​က ြပည်သူ့​လွှတ်​ေတာ်ဟူ၍၎င်း​၊ လူမျိုး​စုလွှတ်​ေတာ်ဟူ၍၎င်း​ ​ေခါ်​ေဝါ်​ေသာ ဒီမိုက​ေရစီ အုပ်ချုပ်​ေရး​ အ​ေြခခံ အုတ်ြမစ်တို့​ကို သက္ကရာဇ် ၁၂၄၀ ြပည့်​နှစ်တွင် ​ေရွှြပည်ဝန်က လူြကီး​စုဟူ၍၎င်း​၊ မှူး​မတ်စုဟူ၍၎င်း​ ဘာသာြပန်ဆိုခဲ့​​ေလသည်။

ကျွန်ုပ်တို့​သည် သက္ကရာဇ် ၁၂၄၀ ြပည့်​နှစ်၌ ​ေရွှြပည်ဝန် ရည်မှန်း​ခဲ့​​ေသာ ပန်း​တိုင်သို့​ နှစ်​ေပါင်း​ ၆၉ နှစ်ြကာ၍ သက္ကရာဇ် ၁၃၁၉ ခုနှစ် ကုန်ဆံုး​ကာနီး​မှ ​ေရာက်ခဲ့​ရ​ေပသည်။
ဤ ၆၉ နှစ်အတွင်း​ ကျွန်ုပ်တို့​ အြငိမ်​ေနခဲ့​။ ယခုကာလ အ​ေခါ်အရ လှုပ်ရှား​မှုြကီး​ တရပ်ကို ဖန်တီး​ရန် ြကိုး​စား​ခဲ့​ြကသည်။ အထူး​သြဖင့်​ သက္ကရာဇ် ၁၂၈၂ ပတ်ဝန်း​ကျင်​ေလာက်၌ ကျွန်ုပ်တို့​၏ နိုင်ငံ​ေရး​ စိတ်ဓာတ်တို့​သည် နိုး​ြကား​ထြကွ လာခဲ့​သည်။ နိုင်ငံ​ေရး​နှင့်​ ဆိုင်ရာ ​ေဝါဟာရတို့​သည် တ​ေြဖး​​ေြဖး​ တိုး​ပွား​လာခဲ့​​ေလသည်။ ပါလီမင်ဟူ​ေသာ စကား​ကို တွင်တွင်သံုး​တတ်ြပီ။ အထက် လွှတ်​ေတာ်၊ ​ေအာက်လွှတ်​ေတာ်၊ ဥပ​ေဒြပုလွှတ်​ေတာ်၊ ဟုမ္မရူး​၊ ဒိုင်အာခီ၊ က​ေရာင်း​ ကိုလိုနီ ဟူ​ေသာ စကား​တို့​သည် ြမန်မာ ​ေဝါဟာရ ထဲသို့​ ဝင်​ေရာက်ကာ ြမန်မာနိုင်ငံ​ေတာ်သား​အြဖစ်သို့​ ခံယူစြပုလာခဲ့​​ေလြပီ။ ​ေရှး​​ေရှး​က လွှတ်​ေတာ်သို့​တင်၍ အတည်ြပုြခင်း​ကို ခံယူရ​ေသာ ပညတ်ချက်တို့​ကို သာမန်အား​ြဖင့်​ ဘီဟူ၍​ေခါ်သည်။ အဂင်္လိပ်စကား​ bill ကို ြမန်မာဇာတ်သွင်း​ြခင်း​ ြဖစ်သည်။ ​ေနာင်​ေသာအခါ ဥပ​ေဒြပုလွှတ်​ေတာ် ​ေပါ်လာ​ေသာအခါ ဘီကို ဥပ​ေဒြကမ်း​ဟု ြမန်မာဆံဆံ ​ေခါ်​ေ၀ါ်သံုး​စွဲလာြကသည်။ ခရာဇ်နှစ် ၁၉၂၂ ခုနှစ်​ေလာက်တွင် အိန္ဒယြပည်၏ ​ေခါင်း​​ေဆာင် မဟတ္တမဂန္ဒီသည် ြဗိတိသျှ အစိုး​ရနှင့်​ မဆက်ဆံ​ေရး​၊ မပူး​​ေပါင်း​​ေရး​ဝါဒြဖင့်​ အိန္ဒယ လွတ်လပ်​ေရး​တိုက်ပွဲ ဆင်နွှဲ​ေနချိန် ြဖစ်သည်။ ဘဂင်္လား​ ပင်လယ်​ေအာ်၏ ဤမှာဘက်ကမ်း​၌ရှိ​ေသာ ြမန်မာတို့​သည် ဘဂင်္လား​ ပင်လယ်​ေအာ် ထိုမှာဘက်ကမ်း​မှ ရိုက်လာ​ေသာ ဂယက်၏ အရှိန်ကိုယူ၍ ဂန္ဒီြကီး​၏ ဝါဒကို ကျင့်​သံုး​ရန် လှုံ့​​ေဆာ်စြပုလာ​ေလသည်။ ထိုအချိန်၌ ပညာ့​အလင်း​ မဂ္ဂဇင်း​သည် နိုင်ငံနိုး​ြကား​မှုတို့​ကို သူရိယအစရှိ​ေသာ အြခား​သတင်း​စာ ဂျာနယ်မဂ္ဂဇင်း​တို့​နှင့်​ အတူတကွ လှုံ့​​ေဆာ်​ေပး​လျက်ရှိသည်။ ထိုစဉ်က ဂန္ဒီြကီး​၏ အစိုး​ရနှင့်​ မပူး​​ေပါင်း​​ေရး​ဝါဒကို ြမန်မာဆံဆံမျှပင်လျှင် အဓိပ္ပါယ်မြပန်ြက​ေသး​။ ထိုဝါဒကို non-cooperation ဟူ​ေသာ အဂင်္လိပ်စကား​အတိုင်း​လိုက်၍ ြပီး​စလွယ်​ေခါ်ခဲ့​ြကသည်။ ၁၉၂၂ ခုနှစ် ဧြပီလထုတ် ပညာ့​အလင်း​ မဂ္ဂဇင်း​၌ နန်း​ကို ​ေအာ်ပ​ေရး​ရှင်း​ အ​ေရး​​ေတာ်ပံုစာအုပ်ကို အဖိုး​​ေငွ ၁ိ-ဂဲြဖင့်​ ​ေြကာ်ြငာခဲ့​ရာ ထို​ေခတ် နိုင်ငံ​ေရး​သမား​တို့​သည် ထိုစာအုပ်ကို လက်စွဲအြဖစ်ြဖင့်​ သံုး​ခဲ့​ြကရ​ေပသည်။

ကာလ​ေရွ့​လျား​လာ​ေသာအခါ နန်း​ကို​ေအာ်ပ​ေရး​ရှင်း​ ဟူ​ေသာ အသံုး​အနှုန်း​သည် လံုး​၀​ေပျာက်ကွယ်သွား​၏။ ယခုအခါ၌ကား​ ကို​ေအာ်ပ​ေရး​ရှင်း​ကို ြမန်မာဆံဆံ ပူး​​ေပါင်း​ဆာင်ရွက်​ေရး​ဟု သံုး​နှုန်း​လျက် ရှိ​ေချြပီ။ သို့​​ေသာ် cooperation ဟူ​ေသာ စကား​နှင့်​ consumer ဟူ​ေသာ စကား​တို့​မှ နွှယ်လာ​ေသာ စား​သံုး​သူ သမဝါယမဆိုင်များ​ကို လမ်း​​ေပါ်မှ လူထုသည်ပင်လျှင် ကွန်ကိုး​ဟု ​ေခါ်တတ်လာြပီြဖစ်​ေလရာ ဤတွင် ြမန်မာစကား​တလံုး​ တိုး​လာြခင်း​ြဖစ်၏ဟု ဆိုနိုင်​ေလသည်။

ခရာဇ်နှစ် ၁၉၄၀ မှစ၍ ယ​ေန့​အထိ ​ေပါ်​ေပါက်​ေန​ေသာ ြမန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံ​ေရး​လှုပ်ရှား​မှုမှာ ရာဇဝင်တွင် ​ေမာ်ကွန်း​တင် အပ်​ေသာ လှုပ်ရှား​မှုြကီး​တရပ် ြဖစ်သည်။ ထို​ေခတ်၏ ​ေရှ့​​ေြပး​ြဖစ်​ေသာ ၁၉၃၀ - ၄၀ အြကား​တွင် တိုး​တက်​ေသာ အစိပ်အပိုင်း​ ဆိုသူတို့​ လှုပ်ရှား​စ ြပုခဲ့​သည်။ စင်စစ်တိုး​တက်​ေသာ အစိပ်အပိုင်း​အရမှာ အဂင်္လိပ်ဘာသာကို တိုက်ရိုက်ဘာသာ ြပန်နည်း​ြဖင့်​ တီထွင်​ေသာ စကား​လံုး​ြဖစ်သည်။ progressive elements ဟူ​ေသာ အဂင်္လိပ်စာ၏ အနက်ကို မထင်သူတို့​အဖို့​ ​ေယာင်ချာချာ ြဖစ်ဖွယ်ရှိ၏။ ယခု အသံုး​များ​​ေနြပီ ြဖစ်​ေသာ​ေြကာင့်​သာ အြပစ်မရှိ​ေသာ ြမန်မာ​ေဝါဟာရ အ​ေနနှင့်​ လူထုက လက်ခံ​ေနြခင်း​ ြဖစ်သည်။ သို့​​ေသာ် ၁၉၃၀ ​ေလာက်က ထိုစကား​ အဓိပ္ပါယ်ကို တိုတိုနှင့်​ ခရီး​​ေရာက်​ေအာင် တက်လူဟု ​ေခါ်ခဲ့​ြကဘူး​သည်။

​ေတာ်လှန်​ေရး​ကို ပဏာမပျိုး​ခဲ့​​ေသာ ၁၉၃၀ - ၄၀ ​ေခတ်၌ တက်လူတို့​သည် မာ့​ခ်စ်၏ သ​ေဘာတရား​တို့​ကို လက်ခံစြပု လာ​ေလသည်။ ြမန်မာဘာသာ၌ နိုင်ငံ​ေရး​နှင့်​ဆိုင်ရာ ​ေဝါဟာရတို့​ ြကွယ်၀​ေအာင် ​ေစ့​​ေဆာ်​ေပး​သည်ကား​ မာ့​ခ်စ်၏ ဝါဒြဖစ်သည်။ ထို​ေစ့​​ေဆာ်​ေပး​ချက်ကို လက်ခံ၍ နိုင်ငံ​ေရး​ ​ေဝါဟာရသစ်တို့​ တီထွင်သူကား​ သခင်စိုး​ ြဖစ်သည်။

ပုဂ္ဂိုလ်စွဲအား​ြဖင့်​ ​ေြပာဆိုရန် ကျွန်ုပ်အား​ အခွင့်​​ေပး​လျှင် ကျွန်ုပ်သည် သခင်စိုး​၏ ​ေဝါဟာရ တီထွင်ြခင်း​တို့​ကို လံုး​၀ဥဿံု လက်မခံနိုင်ဟု ဆိုရမည်ြဖစ်၏။ သို့​​ေသာ် ဓမ္မာဓိဋ္ဌ​ာန် အရဆိုလျှင် တီထွင်သူ မည်သူမဆို အစပထမ တီထွင်ရာ၌ စိတ်ကူး​တည့်​ရာ ြပုလုပ်ြကရ​ေပလိမ့်​မည်။ ယင်း​သို့​မှ ​ေဆာင်ရွက်ခဲ့​​ေသာသတ္တိ မရှိြပန်ပါလျှင်လည်း​ ကျွန်ုပ်တို့​၏ ​ေဝါဟာရ အသံုး​အနှုန်း​တို့​သည် အသက် ​ေပျာက်ရ​ေပလိမ့်​မည်။

သခင်စိုး​နှင့်​အတူ ၎င်း​၏ ထက်​ေအာက်ပတ်ဝန်း​ကျင်၌ တည်​ေသာ မာ့​ခ်စ်ဝါဒီတို့​သည် အရင်း​ရှင်၊ ဓနရှင်၊ ​ေြမရှင်၊ ဓနရှင်​ေပါက်စ၊ အ​ေရး​​ေတာ်ပံု၊ ​ေတာ်လှန်​ေရး​၊ လူတန်း​စား​၊ ပစ္စည်း​မဲ့​ လူတန်း​စား​၊ ​ေဖာက်ြပန်​ေရး​၊ တန်ြပန်​ေရး​၊ အနုပဋိ​ေလာမ ရုပ်ဝါဒ စ​ေသာ ​ေဝါဟာရတို့​ကို တီထွင်ြက​ေလသည်။ တီထွင်ဆိုရာ၌ စကား​​ေဟာင်း​တို့​ကို ြပန်လည် အသက်သွင်း​သည်လည်း​ ရှိ၏။

Revolution ဟူ​ေသာစကား​ကို အ​ေရး​​ေတာ်ပံုဟု သခင်ဗ​ေသာင်း​က ဆီ​ေလျာ်​ေအာင် အမည်​ေပး​သည်။ ၎င်း​​ေနာက် တဆင့်​ တဆင့်​ တက်၍ ​ေတာ်လှန်​ေရး​ဟူ​ေသာ စကား​သို့​ ​ေရာက်လာခဲ့​သည်။ စင်စစ်​ေတာ်လှန်​ေရး​ဟူ​ေသာ အနက်အဓိပ္ပါယ်ကို ြမန်မာဆံ သူတို့​က ကာြပန်အနိဋ္ဌ​ာရံုနှင့်​ တွဲ၍ နား​လည်​ေလ့​ရှိသည်။ ထို့​​ေြကာင့်​ လက်ရှိနိုင်ငံ​ေရး​ ​ေခါင်း​​ေဆာင်အချို့​က ​ေတာ်လှန်ြပုြပင် ​ေြပာင်း​လဲ​ေရး​ဟူ​ေသာ စကား​ကို ပို၍နှစ်ချိုက်ြကသည်။ သို့​​ေသာ် ​ေတာ်လှန်​ေရး​ဟူ​ေသာ စကား​ကို လူအများ​တို့​ နှုတ်ကျိုး​​ေန​ေပြပီ။ proletariat ဟူ​ေသာစကား​ကို မူလက ဆင်း​ရဲသား​ဟု အနက်ြပန်သည်။ သို့​​ေသာ် ပိုမို​ေစ့​စပ် ​ေသချာ​ေအာင် ပစ္စည်း​မဲ့​ အလုပ်သမား​ လူတန်း​စား​ဟု ​ေခါ်ြကြပန်သည်။ ယခုအခါ ပစ္စည်း​မဲ့​လူတန်း​စား​ ဟူ၍ တွင်တွင်သံုး​လျက် ရှိ​ေချသည်။

Movement ကို တိုက်ရိုက်ဘာသာြပန် စနစ်ြဖင့်​ လှုပ်ရှား​မှုဟု ဆို​ေလသည်။ သို့​​ေသာ် ရာဇဝင်​ေြကာင်း​အရ လှုပ်ရှား​မှုတရပ် ​ေပါ်​ေပါက်လာတိုင်း​ အ​ေရး​​ေတာ်ပံု ​ေပါ်လာြပီဟု ဆို​ေလ့​ရှိြကသည်။ သို့​​ေသာ် စကား​ဆိုသည်မှာ အများ​က လက်ခံလျှင် အမှား​ကိုပင် အမှန်ဟူ၍လည်း​ ဆိုနိုင်​ေပသည်။ ပညတ်၏ သ​ေဘာဟူသည်မှာ ပရမတ္တသစ္စာမဟုတ်​ေချ။

ဥပမာ ပါဠိဘာသာ၌ ဟသင်္ာဟု​ေခါ်​ေသာ ငှက်သည် ဝမ်း​ဘဲတမျိုး​ြဖစ်သည်။ သို့​​ေသာ် ​ေရှး​လူြကီး​တို့​က စက္ကဝက်ငှက်ကို ဟသင်္ာဟု အနက်ြပန်​ေပး​ြကသည်။ ထိုစက္ကဝက်နှင့်​ ဝမ်း​ဘဲ ြပဿနာကို ​ေယာအတွင်း​ဝန် ဦး​လှိုင်သည်ပင်လျှင် မင်း​တုန်း​ သီ​ေပါ​ေခတ်၌ ​ေြဖရှင်း​ခဲ့​ရဘူး​သည်။

Dialectial Materialism အနုပဋိ​ေလာမ ရုပ်ဝါဒဟု ဘာသာြပန်ခဲ့​သည်မှာ ပါဠိဆံလှသည်။ သို့​​ေသာ် သဒ္ဒါနည်း​အရ မှန်ကန်​ေသာ အသံုး​အနှုန်း​လည်း​ မဟုတ်။ ထို့​​ေြကာင့်​ ထိုစကား​ကို ပိုမိုတိကျ မှန်ကန်​ေအာင် ​ေရှး​လူနှင့်​တက်လူတို့​က ြကိုး​စား​၍ ြကံဆဆဲြဖစ်သည်။ သို့​​ေသာ် ယ​ေန့​တိုင်​ေအာင် သခင်စိုး​၏ ​ေဝါဟာရပျက်ကို ​ေတာ်လှန်နိုင်သူ မထွက်​ေပါ်လာ​ေသး​​ေချ။ သို့​​ေသာ် ယ​ေန့​ တိုင်​ေအာင် သခင်စိုး​၏ ​ေဝါဟာရပျက်ကို ​ေတာ်လှန်နိုင်သူ မထွက်​ေပါ်လာ​ေသး​​ေချ။ စင်စစ် ဓမ္မာဓိဋ္ဌ​ာန် အား​ြဖင့်​ ပညာကို ခံုမင်ြမတ်နိုး​ သူတို့​သည် မာ့​ခ်စ်စာ​ေပတို့​ကို အလွဲလွဲအမှား​မှား​ ဘာသာြပန်ြခင်း​ ကိစ္စ၌ ပိုမိုသန့်​စင်​ေအာင် ြပုလုပ်​ေပး​သင့်​သည်။ ဘာသာြပန် မှား​လျှင် သ​ေဘာမှား​လိမ့်​မည်။ သ​ေဘာမှား​လျှင် အယူမှား​လိမ့်​မည်။ နိုင်ငံ​ေရး​ အယူမှား​သူတို့​မှာ နိုင်ငံ​ေရး​ဒိဋ္ဌိသာလျှင် ြဖစ်ရ​ေချ​ေတာ့​မည်။

Dialectics ဆိုသည်မှာ တက္ကနယတမျိုး​ ြဖစ်သည်။ အတွင်း​မှအြပင်၊ အြပင်မှအတွင်း​ အနုလံု ပဋိလံု စုန်ချည် ဆန်ချည် သံုး​သပ်​ေသာ ​ေလာဂျစ်နည်း​တည်း​။ ဤနည်း​ကို ကျမ်း​ဂန်အရာ၌ နှံ့​စပ်သူတို့​သည် ​ေတွ့​ဘူး​ြက​ေပလိမ့်​မည်။ ထိုပုဂ္ဂိုလ်တို့​သည် ယင်း​ dialetics ဟူ​ေသာ ​ေဝါဟာရကို ြမန်မာဇာတ်သွင်း​​ေပး​ရန် စိတ်ဝင်စား​ြကပါလျှင် အနုပဋိ​ေလာမ ရုပ်ဝါဒဟူ​ေသာ စကား​ထက် ​ေြပြပစ်၍ ​ေလး​နက်​ေသာ ​ေဝါဟာရကို ​ေတွ့​နိုင်ြက​ေပလိမ့်​မည်။
နိုင်ငံြခား​ ​ေဝါဟာရတို့​ကို ြမန်မာြပန်ြကရာ၌ ဘာသာြပန်သူသည် မူရင်း​​ေဝါဟာရ၏ အနက်အဓိပ္ပါယ်ကို သိုး​ကာ သီကာ မျှသာ သ​ေဘာ​ေပါက်ြပီး​လျှင် မိမိ၏ ဘာသာစကား​ရပ်ဆိုင်ရာ ​ေဝါဟာရကိုလည်း​ မနိုင်​ေလ​ေသာ​ေြကာင့်​ တိုတိုနှင့်​ အဓိပ္ပါယ် ြပည့်​စံု​ေသာ စကား​တို့​ကို မြကံဆနိုင်ြက​ေချ။ အစ၌ ယင်း​သို့​ ြဖစ်​ေစကာမူ ​ေနှာင်း​လူတို့​က ြပန်လည်ြပင်ဆင် ​ေနရာချထား​ြခင်း​ ြပုြကလျှင် အမှန်နှင့်​ပိုမိုနီး​စပ်၍ လာစြမဲြဖစ်သည်။
ဥပမာ ရဲ​ေဘာ်ချစ်ြကည်က Scientific theory of society ကို စံနစ်ကျ​ေသာ ​ေလာကဓာတ် ဘံုဝါဒဟု ဆိုသည်။ ယင်း​စကား​၏ ဆိုလိုရင်း​ကား​ ​ေလာက၏ သဘာဝတ္ထကို တိကျမှန်ကန်စွာ သံုး​သပ်​ေသာ သ​ေဘာြဖစ်သည်။ Scientific view of the world မှာ ​ေလာကကို ပညာအြမင်နှင့်​ ရှုြခင်း​ြဖစ်သည်။ ထို့​ြပင် ရဲ​ေဘာ်ချစ်ြကည်ကပင်လျှင် subjective attitude ကို ပုဂ္ဂလာအဓိဋ္ဌ​ာန် အ​ေပါ်ယံစိတ်ဆန္ဒြဖစ်မှုနှင့်​ ဆိုင်​ေသာ သ​ေဘာထား​ဟူ၍ ဘာသာြပန်သည်။ subjective ၏ သ​ေဘာမှာ သက္ကာယနှင့်​ ခွာမရ​ေသာ သ​ေဘာြဖစ်​ေချသည်။

ယခင်က Sectarianism ကို ဂိုဏ်း​ဝါဒဟု ဘာသာြပန်ြကသည်။ ကျွန်ုပ်ကား​ ထို​ေဝါဟာရအတွက် ​ေရှး​ြမန်မာတို့​ ​ေလာကနီတိနှင့်​ အြခား​နီတိ ကျမ်း​တို့​၌ သံုး​စွဲခဲ့​​ေသာ သင်း​ခွဲဟူ​ေသာ စကား​ကို ပိုမိုနှစ်သက်သည်။ ထို့​​ေြကာင့်​ ထိုစကား​​ေဟာင်း​ကို ြပန်​ေဖာ်ရန်အတွက် တနှစ်အတွင်း​ ြငိမ်း​ချမ်း​​ေရး​​ေကာင်စီ လုပ်ငန်း​တွင် ပါဝင်​ေဆာင်ရွက်ြကသူတို့​အား​ တိုက်တွန်း​ခဲ့​ရာ သင်း​ခွဲစိတ်၊ သင်း​ခွဲဝါဒ ဟူ​ေသာ ​ေဝါဟာရမှာ ြပန်လည်အသက်ဝင် လာခဲ့​​ေလသည်။
များ​​ေသာအား​ြဖင့်​ နိုင်ငံ​ေရး​ဝါဒီ သမား​တို့​သည် ​ေဝါဟာရတခု၏ အတိမ်အနကိကု စိတ်ရှည်ရှည်ြဖင့်​ မြကံဆအား​ဘဲ ထူထုထ့​ ​ေရာက်​ေစလို​ေသာ ​ေဇာြဖင့်​ လံုး​​ေစ့​ပါဌ်​ေစ့​ တိုက်ရိုက်ဘာသာြပန်​ေသာ နည်း​ကို သံုး​စွဲသွား​ြကသည် များ​​ေပသည်။ ထို့​​ေြကာင့်​ surplus value မှာ အစွန်း​ထွက် တန်ဖိုး​ြဖစ်လာသည်။ ထိုနိသျကို လိုက်၍ ​ေဝါဟာရ မကျွမ်း​ကျင်သူတို့​သည် witch hunt စုန်း​ရှာ​ေဖွြခင်း​၊ spy-glass သူလျှိုမှန်​ေြပာင်း​၊ David Copperfield ​ေဒး​ဗစ်၏ ​ေြကး​နီလယ်ြပင် စသြဖင့်​ တိုက်ရိုက်ဘာသာြပန်ြက၍ က​ေမာက်ကမ ြဖစ်ြကသည်လည်း​ ရှိ​ေသး​သည်။ အထူး​သြဖင့်​ အဂင်္လိပ် အသံုး​အနှုန်း​ idioms များ​ကို ြမန်မာလို တိုက်ရိုက်ြပန်​ေလ့​ရှိရာ စာ​ေပသည် လူထုနှင့်​ ဆက်စပ်ရမည်ဟူ​ေသာ ​ေဆာင်ပုဒ်ကို ​ေြကွး​​ေြကာ်ြကသူ အချို့​တို့​သည်ပင်လျှင် လူထုနှင့်​ ကင်း​ကွာ​ေသာ အသံုး​အနှုန်း​တို့​ကို သံုး​နှုန်း​ြက​ေလသည်။

သို့​ရာတွင် ကျွန်ုပ်တို့​ စိတ်ပျက်သင့်​သည်မဟုတ်​ေချ။ ကာလသည် ဖွဲနှင့်​ဆန်ကွဲတို့​ကို ဆန်ရင်း​သား​မှ ထုတ်ပယ်ပစ်လိမ့်​မည်။
From above and from below tactics ဟူ​ေသာ ဌာနကရိုဏ်း​မကျသည့်​ အဂင်္လိပ် အသံုး​အနှုန်း​သည် ဆိုဗီယက်နိုင်ငံ​ေရး​ ​ေဝါဟာရမှ သက်ဆင်း​လာခဲ့​သည်တွင် ြမန်မာအသွင်၌ အတွင်း​အြပင် တိုက်နည်း​ပရိယာယ်ဟူ၍ ြဖစ်လာခဲ့​​ေလသည်။ Absolute idea ကို ပရမတ္တဝိညာဉ်​ေတာ်ဟု ဘာသာြပန်သည်။ ဤဘာသာြပန်နည်း​မျိုး​မှာ ဒုရင်း​အဓိပ္ပါယ်နှင့်​ အလှမ်း​​ေဝး​​ေသာ ဘာသာြပန်နည်း​ြဖစ်သည်။
သို့​ရာတွင် Utopian dreams ကို စိတ်ကူး​ယဉ်အိပ်မက် ဟူ၍၎င်း​၊ diametrically opposite ကို ​ေြဖာင့်​​ေြဖာင့်​ြကီး​ ဆန့်​ကျင်ဟူ၍၎င်း​၊ dogma ကို တရား​​ေသဟူ၍၎င်း​၊ counter-revolution ကို တန်ြပန်​ေရး​ဟူ၍၎င်း​ တက်လူတို့​ ဘာသာြပန်ြကပံုမှာ ​ေရှး​လူတို့​က The king can do no wrong ကို " ဘုရင့်​ဘုန်း​လှိုင် မမှား​နိုင် " ဟူ​ေသာ ဘာသာြပန်သည့်​နည်း​တူ စိတ်ကူး​ယဉ် ပါ​ေပသည်ဟု ချီး​မွမ်း​လို​ေပသည်။

Capital ကို ယခင်​ေခတ်က ဓနဟူ၍ အနက်ြပန်ြကသည်။ ကျွန်ုပ်မှတ်မိသည်က သခင်ဘ​ေသာင်း​သည် ​ေဘာဂ​ေဗဒ ကျမ်း​ငယ် တခုကို ြမန်မာနိုင်ငံ ဘာသာြပန်ဌာန၏ စာတ​ေစာင် အ​ေနနှင့်​ ဘာသာြပန်​ေသာအခါ ြမန်မာစကား​ ရိုး​ရိုး​ြဖစ်​ေသာ အရင်း​ရှင်ဟူ​ေသာ စကား​ကို ြပန်လည်ထုတ်​ေဖာ် သံုး​စွဲခဲ့​သည်။ ထိုသည်မှ အစြပု၍ အရင်း​ရှင်ဟူ​ေသာ စကား​ကို လူတို့​က ပို၍ လက်ခံလာသည်ကို ​ေတွ့​ရသည်။

နိုင်ငံ​ေရး​ဟူသည် စီး​ပွား​​ေရး​နှင့်​ ဆက်စပ်သည်။ နိုင်ငံ​ေရး​နိုး​ြကား​မှုရှိလျှင် စီး​ပွား​​ေရး​နိုး​ြကား​မှု ရှိလာရမည်။ သို့​​ေသာ် ြဗိတိသျှ၏ ​ေလာင်း​ရိပ်​ေအာက်တွင် တိုင်း​ရင်း​သား​၏ စီး​ပွား​​ေရး​မှာ မဖွံ့​ြဖိုး​ခဲ့​​ေပ။ ထို့​​ေြကာင့်​ နိုင်ငံ​ေရး​ ြကိုး​ပမ်း​မှု​ေခတ်ထဲတွင် ​ေဘာဂ​ေဗဒ ဆိုင်ရာ ​ေဝါဟာရများ​ တိုး​ပွား​ခဲ့​သည်မှာ ​ေကာင်း​စွာမသိသာ​ေချ။ ကူး​သန်း​​ေရာင်း​ဝယ်​ေရး​နှင့်​ စပ်ဆိုင်ရာြဖစ်​ေသာ ​ေဗာက်ချာ၊ အလ်စီ ( L.C.= Letter of Credit ) ကုန်လုပ်အရင်း​အနှီး​ ( means of production )၊ ဟွန်ဒီ ( Hundi ) ချက် ( cheque ) ​ေအာဒီမန် ( On demand ) ​ေရွှစံချိန် ( Gold standard ) ၊ အင်​ေဆာ်လင် ( insolvent ) ကုမ္ပဏီလီမိတက် ( Company Limited ) စ​ေသာ ​ေဝါဟာရတို့​ကား​ အထိုက်အ​ေလျာက် ြကွယ်ဝလာခဲ့​သည်။ သို့​ရာတွင် ​ေဘာဂ​ေဗဒ ပညာရပ်ဆိုင်ရာ စကား​များ​ ြကံဆတီထွင်ရန် များ​စွာလို​ေသး​သည်။

ြမန်မာနိုင်ငံ ဘာသာြပန်စာ​ေပ အသင်း​၏ ​ေဝါဟာရဘဏ်၌ inter cultivator ြကား​တိုက်ထွန်၊ ြကား​ထွန်၊ Industrial Revolution စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်း​ ရုတ်တရက် တိုး​တက်​ေြပာင်း​လဲမှု၊ face value ြပဋ္ဌ​ာန်း​တန်ဘိုး​၊ fineness (of Coinage ) အကဲ(ဒဂင်္ါး​) monoculture area တမည်(မယ်) စိုက်​ေဒသ၊ per capita တဦး​တွက် စသြဖင့်​ ဘာသာြပန်ချက် စ့​နမူနာတို့​ကို ညှိနှိုင်း​သတ်မှတ် ထား​ခဲ့​သည်။ ၎င်း​တို့​ကို ​ေခတ်က တဆင့်​တဆင့်​ ြပုြပင်​ေြပာင်း​လဲ ​ေပး​လိမ့်​မည်။ အတ္တ​ေနာမတိကို ​ေြပာရလျှင် Land Revolution ကို ​ေြမယာ​ေတာ်လှန်​ေရး​ဟု ​ေခါ်သြဖင့်​ အများ​နား​လည်​ေနသည့်​အခါ Industrial Revolution ကို စက်မှုလက်မှု ​ေတာ်လှန်​ေရး​ဟု မသံုး​နိုင်ပါ​ေလာ။ ဒဂင်္ါး​၏ အကဲြဖတ်ရာ၌ ​ေငွရည်ကိုြကည့်​၍ ြဖတ်ရသည်။ ​ေငွရည်​ေရွှရည်မှာ ​ေငွ​ေရွှတို့​၏ အရည်အြခင်း​ ြဖစ်သည်။ ထို​ေရှး​သံုး​ြဖစ်​ေသာ ​ေငွရည်ကို fineness ၏ အဓိပ္ပါယ်နှင့်​ဟပ်၍ မရနိုင်သ​ေလာ။ ယင်း​သို့​​ေစာဒက တက်ဖွယ် ရှိ​ေပသည်။

မင်း​တုန်း​မင်း​၏ ​ေခတ်သည် ဂျပန်ြပည် ​ေမအိဂျီ​ေခတ် (Meiji era) နှင့်​ ခပ်ဆင်ဆင်တူ၏။ ထို​ေခတ်၌ မှူး​ြကီး​မတ်ရာ ​ေသနာပတိတို့​မှာ ထက်ြမက်သူများ​ြဖစ်သည်။ ကင်း​ဝန်မင်း​ြကီး​၊ ​ေလှသင်အတွင်း​ဝန်၊ သံချက်ဝန်ဦး​ြမူ၊ ​ေရွှြပည်ဝန်၊ ဖလ်ချက်ဝန် မင်း​ထင်ပညာ သိဒ္ဓိ​ေကျာ်​ေခါင် စသည်တို့​မှာ အ​ေနာက်နိုင်ငံ ပညာရပ်တို့​ကို တစိတ်တ​ေဒသ ​ေခါက်မိသူများ​ ြဖစ်သည်။ ကင်း​ဝန်မင်း​ြကီး​၊ သံချက်၊ ဖလ်ချက်ဝန် စသည်တို့​မှာ အဂင်္လန်နှင့်​ ဥ​ေရာပတခွင်ကို လှည့်​လည်ြကည့်​ရှုခဲ့​ သူများ​ြဖစ်သည်။ ထိုပုဂ္ဂိုလ်စုတို့​သည် သိုး​​ေဆာင်း​တို့​ကို ​ေတာ်လှန်ရန်အတွက် သိုး​​ေဆာင်း​တို့​၏ ​ေခတ်မှီပညာများ​ကို ကျွမ်း​ကျင်ရန် လိုအပ်​ေြကာင်း​ ​ေကာင်း​စွာ နား​လည်သူများ​ ြဖစ်သည်။ အထူး​သြဖင့်​ ​ေရွှြပည်ဝန်မှာ ဗဟုသုတနှင့်​ ပညာအရာ၌ ​ေခါင်း​​ေဆာင်ြဖစ်​ေပသည်။ ထို​ေခတ်က အ​ေနာက် နိုင်ငံ ယဉ်​ေကျး​မှုအ​ေြခခံမှာ ​ေလာကဓာတ်ပညာ အ​ေြခခံြဖစ်​ေလရာ ​ေရွှြပည်ဝန်သည် ​ေလာကဓာတ် ပညာရပ်များ​ကို အဂင်္လန်ြပည်၊ ဥ​ေရာပြပန် ပုဂ္ဂိုလ်တို့​ထံမှ ​ေလ့​လာဆည်း​ပူး​ြခင်း​ ြပုခဲ့​သည်။

ထိုဆည်း​ပူး​ရာမှ ရအပ်​ေသာ အကျိုး​​ေကျး​ဇူး​တို့​မှာ ြမန်မာ​ေြကး​နန်း​ရိုက်ြကား​ြခင်း​ အတတ်နှင့်​ဆိုင်​ေသာ လိပိဒီပိကာကျမ်း​၊ ဒီမိုက​ေရစီ၏ အ​ေြခခံြဖစ်​ေသာ လူထုဆန္ဒကို ညွှန်း​ဆို​ေသာ မဟာသမ္မတဝိနိစ္ဆယကျမ်း​၊ ကိုယ်ခန္ဓာ အစိတ်အပိုင်း​နှင့်​ဆိုင်​ေသာ Anatomy နှင့်​ Physiology ပညာရပ်တို့​ကို ြမန်မာဘာသာြဖင့်​ မှီး​၍ ဖွင့်​ဆိုထား​​ေသာ ကာယနုပဿနာကျမ်း​ Dietetics ​ေခါ် အာဟာရဓာတ်တို့​ကို ဖွင့်​ဆို​ေသာ ဥတု​ေဘာဇနကျမ်း​၊ ြပင်သစ်​ေခါ် ရှမိ၊ အဂင်္လိပ်​ေခါ် ကင်မစ္စြတီ မည်​ေသာ အရပ်ရပ်ဓာတ်မျိုး​ တို့​ကို ဆိုရာဆို​ေြကာင်း​ ြဖစ်​ေသာ ​ေလာကဓာတ်​ေဆး​ကျမ်း​ စသည်တို့​ြဖစ်သည်။

နိုင်ငံ​ေရး​ နိုး​ြကား​မှုသည် ပညာ​ေရး​နိုး​ြကား​မှုကို ဆွဲ​ေဆာင်သွား​​ေလရကား​ ​ေလာကဓာတ် ​ေဆး​ကျမ်း​ြကီး​ကို ​ေရွှြပည်ဝန်ြကီး​ ြပုစု​ေသာ ၁၂၃၀ ခုနှစ် ​ေခတ်တဝိုက်၌ ဂျပန်ြပည် ​ေမအိဂျီ ဘုရင့်​လက်ထက် ပညာ​ေရာင်ြခည် ထွန်း​လင်း​ခဲ့​သည့်​ အလား​တူ ြမန်မာနိုင်ငံ မင်း​တုန်း​မင်း​တရား​ြကီး​ လက်ထက်တွင်လည်း​ ထွန်း​လင်း​စ ြပုခဲ့​သည်။

ြမန်မာတို့​သည် အ​ေနာက်နိုင်ငံ၏ ​ေလာကဓာတ်ပညာရပ်တို့​နှင့်​ နဖူး​​ေတွ့​ ​ေတွ့​ြကရသည့်​အခါ ယခု​ေခတ် အဂင်္လိပ်စာတတ် အချို့​ကဲ့​သို့​ ြမန်မာဘာသာ၏ ​ေဝါဟာရ မြကွယ်ဝပံုတို့​ကို ဖွဲ့​နွဲ့​ကာ ညည်း​တွား​ြခင်း​ မြပုဘဲ နိုင်ငံြခား​​ေဝါဟာရ တို့​ကို ြမန်မာလို ဝတ်ဆင်၍ ​ေပး​လိုက်ြက​ေလသည်။

သို့​​ေသာ် ဤ​ေရာတွင် တ​ေအာင့်​​ေလာက် နား​၍ စဉ်း​စား​ခန်း​ ထုတ်သည်ရှိ​ေသာ် ​ေရှး​ြမန်မာတို့​၏ ​ေဝါဟာရသည် ပါဠိ ​ေဝါဟာရ တို့​နှင့်​ ပွန်း​ပွန်း​တီး​တီး​ ဆက်ခံခဲ့​ြက​ေလရာ ြမန်မာ့​​ေဝါဟာရထဲ၌ ပါဠိအသက်များ​ ဝင်​ေနသည်ကို ​ေတွ့​ြကရလိမ့်​မည်။ ဤကား​ ဗုဒ္ဓယဉ်​ေကျး​မှု အ​ေြခခံ​ေြကာင့်​ ြမန်မာ့​​ေဝါဟာရ တိုး​ပွား​ခဲ့​ပံု သာဓက ြဖစ်သည်။ စိတ်၊ ​ေစတသိတ်၊ ရုပ်၊ နိဗ္ဗာန် ဟူသည်၎င်း​၊ ကံ၊ စိတ်၊ ဥတု၊ အာဟာရ ဟူသည်၎င်း​ ြမန်မာစကား​တလံုး​မျှ မဟုတ်​ေချ။ စင်စစ် ပါဠိသည် လက်တင်နှင့်​ ဂရိတ်ဘာသာတို့​ကဲ့​သို့​ စကား​လံုး​ ရှာြခင်း​ တီထွင်ြခင်း​တို့​အတွက် စူး​​ေဆာက် တန်း​ဆာပလာ များ​သဖွယ် ြဖစ်သည်။ ထို့​​ေြကာင့်​ ​ေရွှြပည်ဝန်သည် ဖလ်ချက်ဝန် မင်း​ထင် သိဒ္ဓိ​ေကျာ်​ေခါင် ၏ အကူအညီြဖင့်​ ကင်မစ္စြတီကို စတင် ဘာသာြပန်​ေသာအခါ ပါဠိစကား​ အသံုး​အနှုန်း​တို့​၏ အကူအညီကို ယူခဲ့​​ေလသည်။ ​ေရွှြပည်ဝန်​ေခတ်၌ element ​ေခါ် ​ေသာ ဓာတ်စင် (ဝါ) သုဒ္ဓဓာတ် (ဝါ) မူလဓာတ် အမျိုး​​ေပါင်း​ ၆၆ မျိုး​မျှ ထွန်း​​ေပါ် ​ေန​ေချြပီ။ ၎င်း​တို့​မှာ ယခု​ေခတ် ​ေခါ်​ေဝါ်​ေသာ ဟိုက်ြဒိုဂျင်၊ အုပ်ဇူဂျင်၊ (​ေအာက္ကဆီဂျင်) စ​ေသာ ဓာတ်မှ ြပဒါး​ဓာတ်အထိ ပါ​ေဝင်​ေပသည်။ ​ေရွှြပည်ဝန်က ထိုဓာတ်စင်တို့​ကို မူရင်း​အတိုင်း​ မ​ေခါ်ဘဲ ပါဠိစကား​ကို တီထွင်၍ သံုး​စွဲခဲ့​သည်။

​ေရွှြပည်ဝန် ြကံဆ၍ သံုး​​ေသာ ​ေဝါဟာရတို့​၏ နမူနာကို ြပရလျှင် ရီတိဇ၊ ​ေသာဏ္ဏာရိ၊ အဇီ၀၊ ဖလိကန္တက၊ ကာဌာရ၊ ဒုဂ္ဂန္ဓ၊ စန္ဒဝှ စသည်တို့​တည်း​။ သို့​​ေသာ် ထိုဓာတ်တို့​၏ မူရင်း​ကမ္ဘာသံုး​ ​ေလာကဓာတ်​ေဝါဟာရများ​ မည်သို့​ရှိမည်ကို ခန့်​မှန်း​ရန် ခက်ခဲလှ​ေပသည်။ အကယ်၍ ​ေအက္ကစီဂျင်ကို ​ေအာက္ကဆီဂျင်ဟုသာ ​ေရး​မှတ်ခဲ့​လျှင် ​ေနှာင်း​လူတို့​အဘို့​ အသံုး​များ​စွာ ဝင်​ေပလိမ့်​မည်။ သို့​​ေသာ် ဓာတ်၏ လက္ခဏာ သ​ေဘာတို့​ကို ​ေရွှြပည်ဝန် ​ေဘာ်ြပခဲ့​သည့်​အတိုင်း​ ​ေြခရာလိုက်၍​ေကာက်လျှင် အချို့​ဓာတ်တို့​၏ အမည်ရင်း​ကို ခန့်​မှန်း​နိုင်သည်။

ဥပမာ ​ေရွှြပည်ဝန်က သံ​ေချး​အစရှိ​ေသာ ​ေချး​ြဖစ်​ေြကာင်း​ ဓာတ်ကို ရီတိဇဟု အမည်​ေပး​သည်။ သံကို သံ​ေချး​တက်​ေစ​ေသာ ဓာတ်ကား​ ​ေအာက္ကဆီဂျင် ြဖစ်သည်။ ​ေသာဏ္ဏာရိမှာ ကန့်​ပင်ြဖစ်သည်။ ဩဒဇမှာ ​ေရြဖစ်​ေြကာင်း​ ဓာတ်ဟုဆိုြခင်း​​ေြကာင့်​ ဟိုက်ဒရိုဂျင် ြဖစ်ရလိမ့်​မည်။ ယခု​ေခတ် ဒန် (alluminium) ဟု​ေခါ်​ေသာဓာတ်ကို ​ေရွှြပည်ဝန်က ​ေကျာက်ချည်မှထွက်​ေသာ ဘိလာ​ေဘဒိက ဓာတ်ဟု အမည်​ေပး​သည်။

သို့​ရာတွင် ဓာတ်ခိုး​သင့်​လျှင် ​ေသတတ်​ေသာဓာတ်၊ ဖလ်မှန်ကို စား​​ေသာဓာတ်၊ အနံ့​မ​ေကာင်း​​ေသာ ဓာတ်၊ လ၏ အမည်ရှိ​ေသာ ဓာတ်၊ အြမီး​ကံကျွန်း​ (အ​ေမရိကန်) ​ေကာလမ္ပ Columbia မှရ​ေသာ ​ေကျာက်မျိုး​မှ ထွက်​ေသာ၊ အြခား​ဓာတ်တို့​နှင့်​​ေရာလျှင် နှင်း​ဆီပန်း​အဆင်း​ ြဖစ်​ေစတတ်​ေသာဓာတ် ... စသည်တို့​ကိုမူ အဘယ်ဓာတ်များ​ကို ရည်ရွယ်၍ ဆို​ေလသနည်း​။

ထို့​ြပင် ​ေလာကဓာတ်၏ သ​ေဘာတို့​ကို ​ေရွှြပည်ဝန်က ဖွင့်​ဆိုြပသည်တို့​တွင် ယခု​ေခတ် ​ေလာကဓာတ်ပညာ ဘာသာြပန် ဆရာတို့​ အတုယူဘွယ် ​ေကာင်း​သည်တို့​လည်း​ ရှိ​ေပသည်။ စင်စစ် element ကို ဓာတ်စင်ဟု ဘာသာြပန်ရာ၌ ဘာသာြပန်ဆရာ ပါ​ေမာက္ခ ဦး​​ေဖ​ေမာင်တင်သည် ​ေရွှြပည်ဝန်၏ နည်း​ကို ယူသင့်​သ၍ ယူခဲ့​သည်။ ​ေရွှြပည်ဝန်၏ မူလဘာသာြပန်ချက်မှာ သုဒ္ဓြဖစ်သည်။ compound ကို မိဿက ဟူ၍ ဘာသာြပန်ခဲ့​သည်။ ဆရာဦး​​ေဖ​ေမာင်တင်၏ အသံုး​၌ ဓာတ်​ေနှာဟု သံုး​သည်ထင့်​။ ဓာတ်​ေပါင်း​ဟူ၍၎င်း​ ရိုး​ရိုး​​ေခါ်နိုင်သည်။

ဤ​ေခတ်၌ အရည် (Liquids) ၊ အစိုင်အခဲ (solids) ၊ အ​ေငွ့​ (gases) တို့​ကို ​ေရွှြပည်ဝန်က ဃနဓာတ်၊ ဒ၀ဓာတ်။ ဇမဓာတ် ဟု ခွဲြခား​ြပသည်။ ယခု​ေခတ် အက်တမ် (atom) ကို ​ေရွှြပည်ဝန်က ပရမာနုြမူအ​ေပါင်း​စု ဟုဖွင့်​ဆိုသည်။ သမူဟိကပရမာနုြမူ ကား​ molecule ကိုဆိုလိုဟန်ရှိ၏။

Alloy ကို ​ေရွှြပည်ဝန်က သဟဇာတ်ဟု ဘာသာြပန်သည်။ အလွန်ဆီ​ေလျာ်၍ အဓိပ္ပါယ်ရှိ​ေပသည်။ Law of gravitation ကို ​ေရွှြပည်ဝန်က နျူတန် (Newton) ၏ ဆွဲငင်စုရံုး​ြခင်း​ သ​ေဘာဟု ဖွင့်​ဆိုြပီး​လျှင် အစ္စာကဿန ဟု အမည်​ေပး​သည်။ ထိုမှတပါး​ solubility ကို ဝီလန၊ catalytic ကို သံဖုဋ္ဌ၊ electricity ကို အက္ခဏီက၊ chemical action နှင့်​ဆိုင်ရာတို့​ကို အာဗန္ဓနှင့်​ သံဂယှန၊ လျှပ်စစ်ဖို (+) မ (-) ဓာတ်တို့​ကို ဓနနှင့်​ ဣကာ၊ ဖိုမဓာတ်ဆွဲငင်ြခင်း​ကို ဖုလ္လိဂင်္ (attraction) ၊ ဖိုနှင့်​မတို့​ ​ေပါင်း​စပ်၍ neutral ြဖစ်သည်ကို လျစ်လျူဥဒါသိန်၊ amorphism ကို အသမသမ ဟူ၍၎င်း​ အသီး​သီး​အမည်​ေပး​ သွား​ပံုတို့​ကို ကျွန်ုပ်တို့​ြပန်လည် စိစစ်၍ ြပန်လည်သံုး​စွဲသင့်​​ေသာ ​ေဝါဟာရ တို့​ကို ြပန်လည်သံုး​စွဲ ထိုက်လှ​ေပသည်။

ြမန်မာသက္ကရာဇ် ၁၂၃၀ ခုနှစ်က ​ေလာကဓာတ်ပညာ အသံုး​အနှုန်း​သည် ထိုသို့​ြဖစ်ခဲ့​သည်။ ​ေနာင်နှစ်​ေပါင်း​ ၅၀ ြကာ​ေသာ အခါ ​ေလာကဓာတ်၌ စိတ်ပါဝင်စား​​ေသာ ပညာရှင်တို့​က Natural philosohpy ကို ဓမ္မနိယာမ သဘာဝတ္ထပညာဟု အမည်​ေပး​ကာ ​ေအာက္ကဆီဂျင်ကို မီး​ဓာတ်၊ ဟိုက်ဒရိုဂျင်ကို ​ေရဓာတ်၊ Sophism ကို မှား​​ေသာဆင်ြခ၊ Organic Chemistry ကို ဣြန္ဒိယ ဓာတု​ေဗဒ၊ Inorganic Chemistry ကို အနိြန္ဒိယ ဓာတု​ေဗဒ၊ chemical action ကို အဘိနဝုပ္ပန္နဝိ​ေသသ ဓာတုစသြဖင့်​ ဘာသာြပန်ြက ြပန်သည်။

သို့​​ေသာ် အချို့​​ေသာ ​ေဝါဟာရတို့​၌ ​ေယာအတွင်း​ဝန်သည် Ampere ကို အမ်ပဲရာဟူ၍ ​ေခါ်သကဲ့​သို့​ artery ကို အာထရီ ဟူ၍ ​ေခါ်ခဲ့​ြက​ေသး​သည်။ ယခုအခါ၌မူကား​ အာထရီသည် ​ေသွး​လွှတ်​ေြကာ ြဖစ်သွား​ခဲ့​ြပီ။
ယခု​ေခတ်၌ကား​ ​ေလာကဓာတ် ပညာရပ်တို့​ကို ဘာသာြပန်မှု၌ ပိုမိုတိကျ မှန်ကန်​ေအာင် ြကိုး​စား​လာခဲ့​ြပီး​ အထူး​သြဖင့်​ သတ္တဝါြဖစ်စဉ်ကို ပိုင်း​ြခား​​ေဝဘန်​ေသာ ဗိုင်ဩလိုဂျီ ပညာရပ်တို့​၌ လိင်မဲ့​မျိုး​ပွား​ြခင်း​၊ ဝတ်မှုန်ကူး​ယှက်ြခင်း​၊ ညစ်​ေြကး​စွန့်​အဂင်္ါစု၊ အလင်း​ြကိုက်သတ္တိ၊ တည်​ေနစွမ်း​အင်၊ မိတ်​ေရွး​ချယ်ြခင်း​၊ ဘဝြမဲမှု လံုး​ပန်း​​ေရး​ စသည်ြဖင့်​ ဘာသာြပန်လာြက​ေပသည်။ သို့​​ေသာ် အချို့​​ေသာ် ဗက်တီး​ရီး​ယား​၊ ဆဲ၊ ဂလင်း​၊ ပလာစမာ စသည်တို့​ကို မူရင်း​အတိုင်း​ထား​၍ ြမန်မာအက္ခရာနှင့်​ ဖလှယ်၍ ​ေရး​​ေသာ ​ေရး​နည်း​ြဖင့်​ သံုး​နှုန်း​​ေလသည်။

မူလက ဆဲ​ေခါ်​ေသာ cell ကိုကလာပ်ဟု ဘာသာြပန်ဆိုခဲ့​ြကသည်။ ကလာပ်မှာ သက်ရှိရုပ်မှုန် တခုြဖစ်သည်။ ဘဝအဂင်္ါရပ် အစုတခု ( unit of living matter ) ြဖစ်သည်။ ထိုအစုတခုကို အဘိဓမ္မာနည်း​ြဖင့်​ အဋ္ဌကလာပ်ဟုလည်း​ ​ေခါ်ြက​ေသး​သည်။ အဋ္ဌကလာပ် မှာ ပထဝီ၊ ​ေတ​ေဇာ၊ ဝါ​ေယာ၊ အာ​ေပါ ဟူ​ေသာ မဟာဘုတ်​ေလး​ပါး​ ဖွဲ့​စည်း​ထား​သည်တွင် အဆင်း​၊ အနံ့​၊ အရသာ၊ ဩဇာဓာတ်​ေလး​ပါး​ ထပ်၍ ​ေဆာင်း​ထား​သည်ကို ​ေခါ်ြခင်း​ြဖစ်သည်။ ရုပ်ကလာပ်ဟူ​ေသာ သ​ေဘာကို ​ေရှး​က လက်ခံခဲ့​​ေသာ်လည်း​ ၎င်း​ကိုဖျက်၍ ဆဲဟူ၍ သံုး​ြပန်​ေလြပီ။ စင်စစ်​ေသာ်ကား​ မဖျက်ဘဲထား​​ေသာ် ရ​ေကာင်း​​ေပသည်။

​ေရွှြပည်ဝန်နှင့်​ ဦး​​ေရွှဇံ​ေအာင် တို့​အလို၌ nerve ကို နှာရုဟု ဘာသာြပန်သည်ထင်၏။ ​ေရွှြပည်ဝန်၏ ကာယနုပဿနာကျမ်း​ နှင့်​ ဦး​​ေရွှဇံ​ေအာင်၏ ကာယသမ္ဘာရ ကျမ်း​တို့​ကို ရည်ညွှန်း​ရန် ရှာမ​ေတွ့​​ေသာ​ေြကာင့်​ နှာရုကို သံုး​သူမှာ ၎င်း​တို့​ပင် ြဖစ်​ေလသ​ေလာ ကျွန်ုပ်တပ်အပ်မ​ေြပာနိုင်။ သို့​​ေသာ် nerve ကို နပ် ဟု သံုး​သည်ထက်၊ နှာရု ဟူ​ေသာ အသံုး​က ပိုမိုသုတိ သာယာ​ေပလိမ့်​မည်။
vein ကို ြမန်မာဆံ​ေအာင် ဝီနဟု အမည်မှည့်​သည်လည်း​ မှတ်မိ​ေသး​သည်။

ပဋိသ​ေန္ဓစိတ်ြဖင့်​ သိြခင်း​ instinct ဟု​ေရှး​က သံုး​နှုန်း​ြကသည်။ ယခု ၎င်း​ကိုပင် ကိုယ်သိဟူ၍ ဘာသာြပန်သည်မှာ ြမန်မာလည်း​ဆံသည်။ သုတိလည်း​ သာယာ​ေပသည်။
စင်စစ် အဂင်္လိပ်စာ မတတ်​ေသာ အလုပ်သမား​လူထု၏ လက်တွင်း​သို့​ ကျ​ေရာက်လာ​ေသာ ​ေဝါဟာရတို့​မှာ ပိုမိုတွင်ကျယ်၍ ြကာြကာခံ​ေပလိမ့်​မည်။

​ေလာက်စပိကာ (loud speaker) မိုက် (microphone) ဘိုလ်တို (bolt) နပ် (nut) ကရိုဏ်း​ရှပ် (crank shaft) ရဘစ် (rivet) ပလင်ချသည် (To draw up a plan) ကွန်​ေပါင်း​ဒါ (compounder) (forme) ​ေဖာင် (jourmal) ဂျာနယ် (challan) ချလန် (cash book) ကက်ရှဘွတ် (cadre) ကဒါ, ​ေကဒါ (dynamo) ဒိုင်နမို (wire) ဝိုင်ယာ (mutton chop) မတ်တင်​ေချာ့​ (cutlet) ကတ်တလိပ် (stew) စကျူး​ (warrant) ဝါး​ရမ်း​ (summons) သမ္ဗာန် (sten gun) စတင်း​ဂန်း​ (Motrat) ​ေမာ်တာ အစရှိ​ေသာ ြမန်မာအသွင်နှင့်​ အဂင်္လိပ် စကား​များ​သည် လူထု၏ နှုတ်ဖျား​သို့​ပင် ​ေရာက်လျက်ရှိသည်။ ဤအချိန်အခါဝယ် ​ေလာကဓာတ်ပညာဆိုင်ရာ လုပ်ငန်း​​ေဆာင်တာ ဆိုင်ရာ ​ေဝါဟာရ စကား​တို့​သည် ​ေခတ်အလိုက် အဆင့်​အတန်း​မှီသည် အထိ တိုး​ပွား​လာရမည်မှာ မလွဲဧက ြဖစ်​ေပသည်။

သို့​ရာတွင် ပညာမျက်စိနှင့်​ ြကည့်​လျှင် နိုင်ငံြခား​မှရ​ေသာ ​ေဝါဟာရတို့​ကို ထွင်ြကရာ၌ မှန်ကန်မှုသည် အ​ေရး​ြကီး​​ေပသည်။ ​ေလာကဓာတ်နည်း​ (scientific method) အရ အတိအကျ မှန်ကန်မှုသည်သာလျှင် လူထုအများ​အား​ အြမင်မှန်ရ​ေအာင် ဆွဲ​ေဆာင်နိုင်​ေသာ သတ္တိရှိ​ေပသည်။ ပညာရှင်တို့​ ​ေဆွး​​ေနွး​တိုင်ပင် နှီး​​ေနှာ၍ ​ေခတ်အလိုက် ​ေဝါဟာရတို့​ကို သုတ်သင်ြပင်ဆင် သည်နှင့်​အမျှ ြမန်မာစကား​ ြမန်မာစာ​ေပ တို့​သည်လည်း​ လူရာဝင်လာြက​ေပလိမ့်​မည်။

ထို့​​ေြကာင့်​ အခက်အခဲတို့​နှင့်​ မည်မျှ ​ေတွ့​ြကံုရ​ေစကာမူ ကျွန်ုပ်တို့​သည် ရင်ဆိုင်ဝံ​ေသာ သတ္တိကို ​ေမွး​ြကရ​ေပလိမ့်​မည်။ ​ေရွှြပည်ဝန်​ေခါ် ​ေယာအတွင်း​ဝန် ဦး​လှိုင်၏ ြကိုး​ပမ်း​မှုတို့​၏ အစီအစဉ်ကို မပျက်​ေစရာ။ ။
[ ​ေသွး​​ေသာက်မဂ္ဂဇင်း​ ၊ ၁၉၅၂ ဇွန်လ ၊ စာမျက်နှာ ၁၃၅ - ၁၄၃ ]

ပါဝင်​ေဆွး​​ေနွး​သူများ​

၁။ ဦး​သုတ
၂။ တက္ကသိုလ်စန်း​
၃။ ဦး​စိုး​သူ (တက္ကသိုလ်)
၄။ ဦး​လှြမင့်​
၅။ ဦး​ဘုန်း​သန့်​
၆။ ြမန်မာ့​အလင်း​ စိန်ဝင်း​
၇။ ဒဂုန်နတ်ရှင်
၈။ ​ေမာင်​ေကျာ်သာ
၉။ ​ေဒါ်ခင်မျိုး​ချစ်
၁၀။ လှသမိန်
၁၁။ ဦး​ဘ​ေသာ် (​ေမာင်​ေသာ်က)
၁၂။ ဒဂုန်​ေရွှမျှား​
၁၃။ ဦး​အုန်း​ခင် (လန်ဒန်ပျံ့​သင်း​)
၁၄။ ဦး​လူ​ေဖဝင်း​
၁၅။ ​ေဒါက်တာ​ေမာင်ြဖူး​

ပါဝင်​ေဆွး​​ေနွး​ချက်များ​

၁။ ဘာသာြပန်သူသည် နှစ်ဘာသာစလံုး​ကို စွယ်စံုကျွမ်း​ကျင်ရမည်၊ ြပန်ဆို​ေသာ ပညာရပ်ကိုလည်း​ ကျွမ်း​ကျင်ရမည် ြဖစ်​ေြကာင်း​ ​ေထာက်ခံ​ေဆွး​​ေနွး​သည်။

၂။ သိပ္ပံ​ေဝါဟာရ အဘိဓာန် ြမန်မာဘာသာြဖင့်​ ထုတ်​ေဝ​ေပး​သင့်​သည်ဟု ​ေဆွး​​ေနွး​သည်။

၃။ ဘာသာြပန်သူသည် လူထုနား​လည်လွယ်​ေသာ ​ေဝါဟာရများ​ကို သံုး​သင့်​​ေြကာင်း​၊ လူထုထဲမှ ​ေဝါဟာရများ​ကို သံုး​စွဲပါမှ အများ​နား​လည်နိုင်မည် ြဖစ်​ေြကာင်း​ ပါဝင်​ေဆွး​​ေနွး​ပါသည်။

၄။ ​ေဝါဟာရများ​ကို တီထွင်အသံုး​ြပုရာတွင် ဘာသာဆိုင်ရာ ပညာရှင်များ​နှင့်​ ညှိနှိုင်း​ြပီး​မှ အသံုး​ြပုသင့်​သည်ဟု ​ေထာက်ခံ​ေဆွး​​ေနွး​သည်။